Contionary:hën¹

Gwaxol

Etymology

From Wascotl *ęn. Cognate to Soc'ul' en.

Pronunciation

• (Gwaxol) IPA^(key): /ən˥/

Verb

hën¹

1. to be

   (please add the primary text of this usage example)

   (please add an English translation of this usage example)

2. quotative auxiliary verb

   (please add the primary text of this usage example)

   (please add an English translation of this usage example)

3. formal auxiliary verb

   (please add the primary text of this usage example)

   (please add an English translation of this usage example)

Usage notes

When used as an auxiliary verb, the verb it modifies is infinitive

ën¹ inflection

INF/IMPRS	sihën-¹	FORM/QUOT	-ën-¹ sihën¹	CAUS	-ënlöy-¹	AG		hënyi-¹	GER		hëntikw-¹	N (Quality)		hënhu-¹	ADJ (Consistency)		-ënox¹	ADJ (Similarity)		-ënne¹	ADJ (Tendency)		-nwöhën¹	PTCP	sihën-¹ hos
PFV
	REAL	PST.PFV.REAL								PRES.PFV.REAL								FUT.PFV.REAL
		INTR	>1	>2	>HUM	>ANIM1	>ANIM2	>INAN1	>INAN2	INTR	>1	>2	>HUM	>ANIM1	>ANIM2	>INAN1	>INAN2	INTR	>1	>2	>HUM	>ANIM1	>ANIM2	>INAN1	>INAN2
	1	sengëni¹	sehëni¹	sekwëni¹		selëni¹	sagëni¹	sohëni¹	sekëni¹	sengën¹	sehën¹	sekwën¹		selën¹	sagën¹	sohën¹	sekën¹	sengënsi¹	sehënsi¹	sekwënsi¹		selënsi¹	sagënsi¹	sohënsi¹	sekënsi¹
	2	kwëngëni¹	kwërëni¹	kwësëni¹	kwëkwëni¹	kwëlëni¹	kwënëni¹	kwohëni¹	kwësëni¹	kwëngën¹	kwërën¹	kwësën¹	kwëkwën¹	kwëlën¹	kwënën¹	kwohën¹	kwësën¹	kwëngënsi¹	kwërënsi¹	kwësënsi¹	kwëkwënsi¹	kwëlënsi¹	kwënënsi¹	kwohënsi¹	kwësënsi¹
	HUM		kwarëni¹	kwakwëni¹	kwasëni¹	kwanëni¹	kwagëni¹		kwasëni¹		kwarën¹	kwakwën¹	kwasën¹	kwanën¹	kwagën¹		kwasën¹		kwarënsi¹	kwakwënsi¹	kwasënsi¹	kwanënsi¹	kwagënsi¹		kwasënsi¹
	ANIM1	nangëni¹	nasëni¹	nakwëni¹	nalëni¹		nanëni¹	nohëni¹	nalëni¹	nangën¹	nasën¹	nakwën¹	nalën¹		nanën¹	nohën¹	nalën¹	nangënsi¹	nasënsi¹	nakwënsi¹	nalënsi¹		nanënsi¹	nohënsi¹	nalënsi¹
	ANIM2	gingëni¹	zehëni¹	gwëhëni¹	gikwëni¹	ginëni¹	gihëni¹	hohëni¹	gihëni¹	gingën¹	zehën¹	gwëhën¹	gikwën¹	ginën¹	gihën¹	hohën¹	gihën¹	gingënsi¹	zehënsi¹	gwëhënsi¹	gikwënsi¹	ginënsi¹	gihënsi¹	hohënsi¹	gihënsi¹
	INAN1	hongëni¹	hosëni¹	hokwëni¹		gwilëni¹	gwagëni¹		hohëni¹	hongën¹	hosën¹	hokwën¹		gwilën¹	gwagën¹		hohën¹	hongënsi¹	hosënsi¹	hokwënsi¹		gwilënsi¹	gwagënsi¹		hohënsi¹
	INAN2		xosëni¹	xokwëni¹		wilëni¹	wagëni¹	xohëni¹	hëni¹		xosën¹	xokwën¹		wilën¹	wagën¹	xohën¹	hën¹		xosënsi¹	xokwënsi¹		wilënsi¹	wagënsi¹	xohënsi¹	hënsi¹
	IRR	PST.PFV.IRR								PRES.PFV.IRR								FUT.PFV.IRR
		INTR	>1	>2	>HUM	>ANIM1	>ANIM2	>INAN1	>INAN2	INTR	>1	>2	>HUM	>ANIM1	>ANIM2	>INAN1	>INAN2	INTR	>1	>2	>HUM	>ANIM1	>ANIM2	>INAN1	>INAN2
	1	sengënküm¹	sehënküm¹	sekwënküm¹		selënküm¹	sagënküm¹	sohënküm¹	sekënküm¹	sengënköm¹	sehënköm¹	sekwënköm¹		selënköm¹	sagënköm¹	sohënköm¹	sekënköm¹	sengënküz¹	sehënküz¹	sekwënküz¹		selënküz¹	sagënküz¹	sohënküz¹	sekënküz¹
	2	kwëngënküm¹	kwërënküm¹	kwësënküm¹	kwëkwënküm¹	kwëlënküm¹	kwënënküm¹	kwohënküm¹	kwësënküm¹	kwëngënköm¹	kwërënköm¹	kwësënköm¹	kwëkwënköm¹	kwëlënköm¹	kwënënköm¹	kwohënköm¹	kwësënköm¹	kwëngënküz¹	kwërënküz¹	kwësënküz¹	kwëkwënküz¹	kwëlënküz¹	kwënënküz¹	kwohënküz¹	kwësënküz¹
	HUM		kwarënküm¹	kwakwënküm¹	kwasënküm¹	kwanënküm¹	kwagënküm¹		kwasënküm¹		kwarënköm¹	kwakwënköm¹	kwasënköm¹	kwanënköm¹	kwagënköm¹		kwasënköm¹		kwarënküz¹	kwakwënküz¹	kwasënküz¹	kwanënküz¹	kwagënküz¹		kwasënküz¹
	ANIM1	nangënküm¹	nasënküm¹	nakwënküm¹	nalënküm¹		nanënküm¹	nohënküm¹	nalënküm¹	nangënköm¹	nasënköm¹	nakwënköm¹	nalënköm¹		nanënköm¹	nohënköm¹	nalënköm¹	nangënküz¹	nasënküz¹	nakwënküz¹	nalënküz¹		nanënküz¹	nohënküz¹	nalënküz¹
	ANIM2	gingënküm¹	zehënküm¹	gwëhënküm¹	gikwënküm¹	ginënküm¹	gihënküm¹	hohënküm¹	gihënküm¹	gingënköm¹	zehënköm¹	gwëhënköm¹	gikwënköm¹	ginënköm¹	gihënköm¹	hohënköm¹	gihënköm¹	gingënküz¹	zehënküz¹	gwëhënküz¹	gikwënküz¹	ginënküz¹	gihënküz¹	hohënküz¹	gihënküz¹
	INAN1	hongënküm¹	hosënküm¹	hokwënküm¹		gwilënküm¹	gwagënküm¹		hohënküm¹	hongënköm¹	hosënköm¹	hokwënköm¹		gwilënköm¹	gwagënköm¹		hohënköm¹	hongënküz¹	hosënküz¹	hokwënküz¹		gwilënküz¹	gwagënküz¹		hohënküz¹
	INAN2		xosënküm¹	xokwënküm¹		wilënküm¹	wagënküm¹	xohënküm¹	hënküm¹		xosënköm¹	xokwënköm¹		wilënköm¹	wagënköm¹	xohënköm¹	hënköm¹		xosënküz¹	xokwënküz¹		wilënküz¹	wagënküz¹	xohënküz¹	hënküz¹
		IMP																PROH
		INTR		>1		>2		>HUM		>ANIM1		>ANIM2		>INAN1		>INAN2		INTR	>1	>2	>HUM	>ANIM1	>ANIM2	>INAN1	>INAN2
	1	sengën'zi¹, sengën¹		sehën'zi¹, sehën¹		sekwën'zi¹, sekwën¹				selën'zi¹, selën¹		sagën'zi¹, sagën¹		sohën'zi¹, sohën¹		sekën'zi¹, sekën¹		sengënxong¹	sehënxong¹	sekwënxong¹		selënxong¹	sagënxong¹	sohënxong¹	sekënxong¹
	2	kwëngën'zi¹, kwëngën¹		kwërën'zi¹, kwërën¹		kwësën'zi¹, kwësën¹		kwëkwën'zi¹, kwëkwën¹		kwëlën'zi¹, kwëlën¹		kwënën'zi¹, kwënën¹		kwohën'zi¹, kwohën¹		kwësën'zi¹, kwësën¹		kwëngënxong¹	kwërënxong¹	kwësënxong¹	kwëkwënxong¹	kwëlënxong¹	kwënënxong¹	kwohënxong¹	kwësënxong¹
	HUM			kwarën'zi¹, kwarën¹		kwakwën'zi¹, kwakwën¹		kwasën'zi¹, kwasën¹		kwanën'zi¹, kwanën¹		kwagën'zi¹, kwagën¹				kwasën'zi¹, kwasën¹			kwarënxong¹	kwakwënxong¹	kwasënxong¹	kwanënxong¹	kwagënxong¹		kwasënxong¹
	ANIM1	nangën'zi¹, nangën¹		nasën'zi¹, nasën¹		nakwën'zi¹, nakwën¹		nalën'zi¹, nalën¹				nanën'zi¹, nanën¹		nohën'zi¹, nohën¹		nalën'zi¹, nalën¹		nangënxong¹	nasënxong¹	nakwënxong¹	nalënxong¹		nanënxong¹	nohënxong¹	nalënxong¹
	ANIM2	gingën'zi¹, gingën¹		zehën'zi¹, zehën¹		gwëhën'zi¹, gwëhën¹		gikwën'zi¹, gikwën¹		ginën'zi¹, ginën¹		gihën'zi¹, gihën¹		hohën'zi¹, hohën¹		gihën'zi¹, gihën¹		gingënxong¹	zehënxong¹	gwëhënxong¹	gikwënxong¹	ginënxong¹	gihënxong¹	hohënxong¹	gihënxong¹
	INAN1	hongën'zi¹, hongën¹		hosën'zi¹, hosën¹		hokwën'zi¹, hokwën¹				gwilën'zi¹, gwilën¹		gwagën'zi¹, gwagën¹				hohën'zi¹, hohën¹		hongënxong¹	hosënxong¹	hokwënxong¹		gwilënxong¹	gwagënxong¹		hohënxong¹
	INAN2			xosën'zi¹, xosën¹		xokwën'zi¹, xokwën¹				wilën'zi¹, wilën¹		wagën'zi¹, wagën¹		xohën'zi¹, xohën¹		hën'zi¹, hën¹			xosënxong¹	xokwënxong¹		wilënxong¹	wagënxong¹	xohënxong¹	hënxong¹
IPFV
	REAL	PST.IPFV.REAL								PRES.IPFV.REAL								FUT.IPFV.REAL
		INTR	>1	>2	>HUM	>ANIM1	>ANIM2	>INAN1	>INAN2	INTR	>1	>2	>HUM	>ANIM1	>ANIM2	>INAN1	>INAN2	INTR	>1	>2	>HUM	>ANIM1	>ANIM2	>INAN1	>INAN2
	1	sengënmi¹	sehënmi¹	sekwënmi¹		selënmi¹	sagënmi¹	sohënmi¹	sekënmi¹	sengënmï¹	sehënmï¹	sekwënmï¹		selënmï¹	sagënmï¹	sohënmï¹	sekënmï¹	sengënmis¹	sehënmis¹	sekwënmis¹		selënmis¹	sagënmis¹	sohënmis¹	sekënmis¹
	2	kwëngënmi¹	kwërënmi¹	kwësënmi¹	kwëkwënmi¹	kwëlënmi¹	kwënënmi¹	kwohënmi¹	kwësënmi¹	kwëngënmï¹	kwërënmï¹	kwësënmï¹	kwëkwënmï¹	kwëlënmï¹	kwënënmï¹	kwohënmï¹	kwësënmï¹	kwëngënmis¹	kwërënmis¹	kwësënmis¹	kwëkwënmis¹	kwëlënmis¹	kwënënmis¹	kwohënmis¹	kwësënmis¹
	HUM		kwarënmi¹	kwakwënmi¹	kwasënmi¹	kwanënmi¹	kwagënmi¹		kwasënmi¹		kwarënmï¹	kwakwënmï¹	kwasënmï¹	kwanënmï¹	kwagënmï¹		kwasënmï¹		kwarënmis¹	kwakwënmis¹	kwasënmis¹	kwanënmis¹	kwagënmis¹		kwasënmis¹
	ANIM1	nangënmi¹	nasënmi¹	nakwënmi¹	nalënmi¹		nanënmi¹	nohënmi¹	nalënmi¹	nangënmï¹	nasënmï¹	nakwënmï¹	nalënmï¹		nanënmï¹	nohënmï¹	nalënmï¹	nangënmis¹	nasënmis¹	nakwënmis¹	nalënmis¹		nanënmis¹	nohënmis¹	nalënmis¹
	ANIM2	gingënmi¹	zehënmi¹	gwëhënmi¹	gikwënmi¹	ginënmi¹	gihënmi¹	hohënmi¹	gihënmi¹	gingënmï¹	zehënmï¹	gwëhënmï¹	gikwënmï¹	ginënmï¹	gihënmï¹	hohënmï¹	gihënmï¹	gingënmis¹	zehënmis¹	gwëhënmis¹	gikwënmis¹	ginënmis¹	gihënmis¹	hohënmis¹	gihënmis¹
	INAN1	hongënmi¹	hosënmi¹	hokwënmi¹		gwilënmi¹	gwagënmi¹		hohënmi¹	hongënmï¹	hosënmï¹	hokwënmï¹		gwilënmï¹	gwagënmï¹		hohënmï¹	hongënmis¹	hosënmis¹	hokwënmis¹		gwilënmis¹	gwagënmis¹		hohënmis¹
	INAN2		xosënmi¹	xokwënmi¹		wilënmi¹	wagënmi¹	xohënmi¹	hënmi¹		xosënmï¹	xokwënmï¹		wilënmï¹	wagënmï¹	xohënmï¹	hënmï¹		xosënmis¹	xokwënmis¹		wilënmis¹	wagënmis¹	xohënmis¹	hënmis¹
	IRR	PST.IPFV.IRR								PRES.IPFV.IRR								FUT.IPFV.IRR
		INTR	>1	>2	>HUM	>ANIM1	>ANIM2	>INAN1	>INAN2	INTR	>1	>2	>HUM	>ANIM1	>ANIM2	>INAN1	>INAN2	INTR	>1	>2	>HUM	>ANIM1	>ANIM2	>INAN1	>INAN2
	1	sengënkömi¹	sehënkömi¹	sekwënkömi¹		selënkömi¹	sagënkömi¹	sohënkömi¹	sekënkömi¹	sengënkömï¹	sehënkömï¹	sekwënkömï¹		selënkömï¹	sagënkömï¹	sohënkömï¹	sekënkömï¹	sengënkömis¹	sehënkömis¹	sekwënkömis¹		selënkömis¹	sagënkömis¹	sohënkömis¹	sekënkömis¹
	2	kwëngënkömi¹	kwërënkömi¹	kwësënkömi¹	kwëkwënkömi¹	kwëlënkömi¹	kwënënkömi¹	kwohënkömi¹	kwësënkömi¹	kwëngënkömï¹	kwërënkömï¹	kwësënkömï¹	kwëkwënkömï¹	kwëlënkömï¹	kwënënkömï¹	kwohënkömï¹	kwësënkömï¹	kwëngënkömis¹	kwërënkömis¹	kwësënkömis¹	kwëkwënkömis¹	kwëlënkömis¹	kwënënkömis¹	kwohënkömis¹	kwësënkömis¹
	HUM		kwarënkömi¹	kwakwënkömi¹	kwasënkömi¹	kwanënkömi¹	kwagënkömi¹		kwasënkömi¹		kwarënkömï¹	kwakwënkömï¹	kwasënkömï¹	kwanënkömï¹	kwagënkömï¹		kwasënkömï¹		kwarënkömis¹	kwakwënkömis¹	kwasënkömis¹	kwanënkömis¹	kwagënkömis¹		kwasënkömis¹
	ANIM1	nangënkömi¹	nasënkömi¹	nakwënkömi¹	nalënkömi¹		nanënkömi¹	nohënkömi¹	nalënkömi¹	nangënkömï¹	nasënkömï¹	nakwënkömï¹	nalënkömï¹		nanënkömï¹	nohënkömï¹	nalënkömï¹	nangënkömis¹	nasënkömis¹	nakwënkömis¹	nalënkömis¹		nanënkömis¹	nohënkömis¹	nalënkömis¹
	ANIM2	gingënkömi¹	zehënkömi¹	gwëhënkömi¹	gikwënkömi¹	ginënkömi¹	gihënkömi¹	hohënkömi¹	gihënkömi¹	gingënkömï¹	zehënkömï¹	gwëhënkömï¹	gikwënkömï¹	ginënkömï¹	gihënkömï¹	hohënkömï¹	gihënkömï¹	gingënkömis¹	zehënkömis¹	gwëhënkömis¹	gikwënkömis¹	ginënkömis¹	gihënkömis¹	hohënkömis¹	gihënkömis¹
	INAN1	hongënkömi¹	hosënkömi¹	hokwënkömi¹		gwilënkömi¹	gwagënkömi¹		hohënkömi¹	hongënkömï¹	hosënkömï¹	hokwënkömï¹		gwilënkömï¹	gwagënkömï¹		hohënkömï¹	hongënkömis¹	hosënkömis¹	hokwënkömis¹		gwilënkömis¹	gwagënkömis¹		hohënkömis¹
	INAN2		xosënkömi¹	xokwënkömi¹		wilënkömi¹	wagënkömi¹	xohënkömi¹	hënkömi¹		xosënkömï¹	xokwënkömï¹		wilënkömï¹	wagënkömï¹	xohënkömï¹	hënkömï¹		xosënkömis¹	xokwënkömis¹		wilënkömis¹	wagënkömis¹	xohënkömis¹	hënkömis¹
FREQ/ ITER
		FREQ.REAL/ITER.REAL								FREQ.IRR/ITER.IRR
		INTR	>1	>2	>HUM	>ANIM1	>ANIM2	>INAN1	>INAN2	INTR	>1	>2	>HUM	>ANIM1	>ANIM2	>INAN1	>INAN2
	1	sengënxa¹	sehënxa¹	sekwënxa¹		selënxa¹	sagënxa¹	sohënxa¹	sekënxa¹	sengënköğ¹	sehënköğ¹	sekwënköğ¹		selënköğ¹	sagënköğ¹	sohënköğ¹	sekënköğ¹
	2	kwëngënxa¹	kwërënxa¹	kwësënxa¹	kwëkwënxa¹	kwëlënxa¹	kwënënxa¹	kwohënxa¹	kwësënxa¹	kwëngënköğ¹	kwërënköğ¹	kwësënköğ¹	kwëkwënköğ¹	kwëlënköğ¹	kwënënköğ¹	kwohënköğ¹	kwësënköğ¹
	HUM		kwarënxa¹	kwakwënxa¹	kwasënxa¹	kwanënxa¹	kwagënxa¹		kwasënxa¹		kwarënköğ¹	kwakwënköğ¹	kwasënköğ¹	kwanënköğ¹	kwagënköğ¹		kwasënköğ¹
	ANIM1	nangënxa¹	nasënxa¹	nakwënxa¹	nalënxa¹		nanënxa¹	nohënxa¹	nalënxa¹	nangënköğ¹	nasënköğ¹	nakwënköğ¹	nalënköğ¹		nanënköğ¹	nohënköğ¹	nalënköğ¹
	ANIM2	gingënxa¹	zehënxa¹	gwëhënxa¹	gikwënxa¹	ginënxa¹	gihënxa¹	hohënxa¹	gihënxa¹	gingënköğ¹	zehënköğ¹	gwëhënköğ¹	gikwënköğ¹	ginënköğ¹	gihënköğ¹	hohënköğ¹	gihënköğ¹
	INAN1	hongënxa¹	hosënxa¹	hokwënxa¹		gwilënxa¹	gwagënxa¹		hohënxa¹	hongënköğ¹	hosënköğ¹	hokwënköğ¹		gwilënköğ¹	gwagënköğ¹		hohënköğ¹
	INAN2		xosënxa¹	xokwënxa¹		wilënxa¹	wagënxa¹	xohënxa¹	hënxa¹		xosënköğ¹	xokwënköğ¹		wilënköğ¹	wagënköğ¹	xohënköğ¹	hënköğ¹
CVB
			Coreferent	Switch-referent			Coreferent	Switch-referent
	Foreground additive		hënngä¹	hënngäng¹	Mediary		hënnwa¹	hënnwang¹
	Background additive		hënne¹	hënneng¹	Comparative		hënki¹	hënking¹
	Conditional		hënra¹	hënrang¹	Simultaneous		hënha¹	hënhang¹
	Counterfactual		hënxi¹	hënxing¹	Causal		hëntï¹	hëntïng¹
	Alternative		hënlë¹	hënlëng¹	Purposive		hënxa¹	hënxang¹
	Abessive		hënngö¹	hënngöng¹	Adverbial		hënro¹	hënrong¹