Verse:Ed Dynje/Icelandic Romance: Difference between revisions
Jump to navigation
Jump to search
mNo edit summary Tags: Mobile edit Mobile web edit |
mNo edit summary Tags: Mobile edit Mobile web edit |
||
| Line 1: | Line 1: | ||
'''El Mijòrìje''' hi et teanga naɯjoneàḻta g̱uṟ Poblaċṯ el Mijòr. Hi eli lɯèn oifigeṁail flimcèn meȝl Àsailis, cif vèħad mil ɂilɯne oifigeṁala g̱uṟ el Òentus̱ Eòrpaċ ogus el vèħad ràɂɯ g̱uṟ bunaḋus̱ Sèimiteaċ. Hemm ɯèɯèn ogus ȝiṟg̱ Sèimiteaċ ȝand et teanga, min canaṁaint Ȝaṟbìje li gèɂ min Tuaisceṟṯ el Africa, ilhec me cèn s lehe g̱aḏḏ rabḏa mil{{cll}} g̱arìb meȝl Ȝaṟbìje Claɯicaċ. ʔeas̱da ḏùl ez zmènìjèṫ, ḏalli pròis g̱uṟ Ġoìḋelaċaḋ g̱uṟ el Mijòr bedev buɯḏa gnèjèṫ teangaṁala mil Meḋeàn-Ġoìḋilg f deaxl, ed{{cda}}òn canaṁaint ɂeaṟẕ li wcwll ȝaddit fi zmèn g̱uṟ ħacme Ȝaṟbìje. Bede wcwll eṟ F{{cda}}raincis f deaxl veaṟa el{{cll}} Ġoìḋilg, ... | '''El Mijòrìje''' hi et teanga naɯjoneàḻta g̱uṟ Poblaċṯ el Mijòr. Hi eli lɯèn oifigeṁail flimcèn meȝl Àsailis, cif vèħad mil ɂilɯne oifigeṁala g̱uṟ el Òentus̱ Eòrpaċ ogus el vèħad ràɂɯ g̱uṟ bunaḋus̱ Sèimiteaċ. Hemm ɯèɯèn ogus ȝiṟg̱ Sèimiteaċ ȝand et teanga, min canaṁaint Ȝaṟbìje li gèɂ min Tuaisceṟṯ el Africa, ilhec me cèn s lehe g̱aḏḏ rabḏa mil{{cll}} g̱arìb meȝl Ȝaṟbìje Claɯicaċ. ʔeas̱da ḏùl ez zmènìjèṫ, ḏalli pròis g̱uṟ Ġoìḋelaċaḋ g̱uṟ el Mijòr bedev buɯḏa gnèjèṫ teangaṁala mil Meḋeàn-Ġoìḋilg f deaxl, ed{{cda}}òn canaṁaint ɂeaṟẕ li wcwll ȝaddit fi zmèn g̱uṟ ħacme Ȝaṟbìje. Bede wcwll eṟ F{{cda}}raincis f deaxl veaṟa el{{cll}} Ġoìḋilg, ... | ||
== Ȝamle ==<!-- | |||
Il-Malti huwa lsien magħmul minn bċejjeċ lingwistiċi mħalltin li juru iż-żminijiet li għadda minnhom il-ġens fl-imgħoddi, imgħoddi mimli ħakmiet barranin matul mijiet ta' snin. Għalkemm għandu sisien [[Lingwa Għarbija|Għarbija]], nistgħu naraw li l-ilsien Malti huwa mibni minn għadd kbir ħafna ta' bċejjeċ li ġew minn miklem Rumanzi (mit-[[Lingwa Taljana|Taljan]] u mill-[[Lingwa Franċiża|Franċiż]]) u wkoll, iktar biswitna fiż-żmien, mill-[[Lingwa Ingliża|Ingliż]]. Madwar terz tal-kliem għandhom oriġini [[Lingwa Għarbija|Għarbija]], xi nofs għandhom oriġini [[Lingwa Taljana|Taljana]] jew [[Lingwa Sqallija|Sqallija]], u l-bqija huma [[Lingwa Ingliża|Ingliżi]] bi ftit [[Lingwa Franċiża|Franċiżi]] wkoll. Peress li l-kliem ta’ oriġini Għarbija huma l-biċċa l-kbira tagħhom kliem bażiku ta’ kuljum, huma l-aktar użati fost il-Maltin meta jitkellmu ma’ xulxin. | |||
L-ilsien Malti beda jiġi meqjus bħala l-ilsien uffiċjali tal-gżejjer Maltin mis-sena [[1934]], meta dan iddaħħal mal-Ingliż minħabba li l-akbar biċċa tan-nies ma kinux jafu jaqraw, dan ifisser li l-ġens Malti la kien jaf jitkellem bit-Taljan u wisq inqas bl-Ingliż; dan huwa l-każ tipiku fejn bejn żewġ ġellieda, igawdi t-tielet wieħed. Kienet ġrajja kontroversjali ħafna meta wieħed jaħseb li dak iż-żmien, Malta kienet taħt il-ħakma tal-Ingliżi, u b'hekk kien hemm kunflitt ta' interess meta l-Ingliżi nfushom ħolqu kostituzzjoni li kienet tagħti daharha lill-kultura li kienet ilha tgħix għal mijiet ta' snin. Iżda wieħed ma jistax iċaħħad il-fatt li l-Ingliż kellu sehem qawwi fit-tmexxija 'l quddiem soċjo-politiku u awtonomu ta' dan il-ġens. | |||
Għalkemm il-Malti daħal f'ħafna oqsma tas-soċjetà bħalma huma l-politika, il-liġi u, sa ċertu punt, il-[[midja popolari]], l-Ingliż f'Malta huwa l-ilsien ewlieni f'dak li għandu x'jaqsam mas-settur tal-kummerċ barrani, u studji xjentifiċi (inklużi l-istudji tal-matematika, il-fiżika, il-mediċina, u b'mod mill-iktar predominanti, fl-informatika). Instab ħafna, minn riċerkaturi storiċi, f'manuskritti ġewwa l-[[Bibljoteka Nazzjonali]] fil-[[Belt Valletta]] (meqjusa fost l-eqdem imkatab nazzjonali fid-dinja), u fi bnadi oħra sabiex jiġi muri b'mod dirett it-tħaddim tal-ilsien Malti lura fis-snin, u s'issa nafu sew li dan kien mitħaddem f'sura tixbah dik tal-lum sa mis-[[Seklu XVI]].--> | |||
Revision as of 12:42, 3 July 2022
El Mijòrìje hi et teanga naɯjoneàḻta g̱uṟ Poblaċṯ el Mijòr. Hi eli lɯèn oifigeṁail flimcèn meȝl Àsailis, cif vèħad mil ɂilɯne oifigeṁala g̱uṟ el Òentus̱ Eòrpaċ ogus el vèħad ràɂɯ g̱uṟ bunaḋus̱ Sèimiteaċ. Hemm ɯèɯèn ogus ȝiṟg̱ Sèimiteaċ ȝand et teanga, min canaṁaint Ȝaṟbìje li gèɂ min Tuaisceṟṯ el Africa, ilhec me cèn s lehe g̱aḏḏ rabḏa miḻ g̱arìb meȝl Ȝaṟbìje Claɯicaċ. ʔeas̱da ḏùl ez zmènìjèṫ, ḏalli pròis g̱uṟ Ġoìḋelaċaḋ g̱uṟ el Mijòr bedev buɯḏa gnèjèṫ teangaṁala mil Meḋeàn-Ġoìḋilg f deaxl, eḋòn canaṁaint ɂeaṟẕ li wcwll ȝaddit fi zmèn g̱uṟ ħacme Ȝaṟbìje. Bede wcwll eṟ Ḟraincis f deaxl veaṟa eḻ Ġoìḋilg, ...