Hawari language

Hawari language
Zimâna Ħāwārî زۀماٚنا حەٙوەٙری
Pronunciation	[[Help:IPA|[[[:Template:Zɯ.ˈmɑː.na ˈħæ.wæˑ.riˑ]]]]]
Created by	MansenBk
Native to	no specific
Ethnicity	no specific
Native speakers	1 (2020)
Language family	Indo-European Indo-Iranian Iranian Northwestern Iranian group Hawaric Hawari language
Standard forms	Hawari standard formal dialect Mansuri Hawari central dialect Ruzhevayi Ruzhoavi
Dialect	~15 dialects
The Hawari flag

Hawari, natively Ħāwārî (IPA: {hə'wʌɹɪ}, {ˈħæwæˑriˑ}), sometimes also spelled Hwari, is an a posteriori constructed auxillary language in the Northwestern Iranian group of the Indo-European family. Speakers of the language are called Hawars. The total number of Hawari-speakers is 1.

Hawari belongs to the Hawaric Northwestern Iranian group of the Indo-Iranian branch.

Phonology and Orthography
Fonoloj û Ậrtoǧraf
فۆنۆلۆژ ئۉ ئاٚ‌ْرتۆغراف

Alphabets and Pronounciation

	The most important scripts with IPA					Sound type	Conscripts
	Latin		IPA	IPA (also allowed to use)	Arabic		Tongtsehayi
	Latin	double*
(1)	A a	-	a/ˑ/ː		ا	v	File:Hawari A.png
(2)	Ã ã	-	ã		اࣸ	v	File:Hawari Ã.png
(3)	Ȧ ȧ	-	a / ɛ (f)		ا࣪	v	File:Hawari Ȧ.png
(4)	Å å	-	a / - (f)		ا࣫	v	File:Hawari Å.png
(5)	Â â	-	ɒ/ˑ/ː		اٚ	v	File:Hawari Â.png
(6)	Ậ ậ	-	ɔ		اٚ࣪	v	File:Hawari Ậ.png
(7)	Ẫ ẫ	-	ɔ̃		اࣷ	v	File:Hawari Ẫ.png
(8)	Ā ā	-	æ/ˑ		ەٙ	v	File:Hawari Ā.png
(9)	Ä ä	-	æː		ەٙٙ	v	File:Hawari Ä.png
(10)	Ă ă	Ăă ăă	ɐ̯		اٛ	s	File:Hawari Ă.png
(11)	B b	Bb bb	b		ب	c
(12)	Bʰ bʰ	Bh bh	bʱ		ٻ	c	File:Hawari Bʰ.png
(13)	C c	Dc dc	d͡ʒ		ج	c
(14)	Cʰ cʰ	Ch ch	d͡ʒʱ		ڃ	c	File:Hawari Cʰ.png
(15)	Ç ç	Tş tş	t͡ʃ		چ	c
(16)	Çʰ çʰ	Çh çh	t͡ʃʰ		ڇ	c	File:Hawari Çʰ.png
(17)	Č č	-	.ʃt / ʃt.		ڄ	c
(18)	Ć ć	-	.st / st.		ڜ	c
(19)	D d	Ḓ ḓ	d		د	c
(20)	Dʰ dʰ	Dh dh	dʱ		ڌ	c	File:Hawari Dʰ.png
(21)	Ḓ ḓ	-	dˑ		دّ	c	File:Hawari Ḓ.png
(22)	Đ đ	Ðđ đđ	ð		ذ	c
(23)	Đʰ đʰ	Đh đh	ðʰ		ڍ	c	File:Hawari Đʰ.png
(24)	Ď ď	Dđ dđ	d͡ð		دٚ	c
(25)	Ḍ ḍ	Ḍḍ ḍḍ	dˤ		ڊ / ض	c
(26)	Ḋ ḋ	Ḋḋ ḋḋ	ɖ		ډ	c
(27)	Ḑ ḑ	Dĵ dĵ	d͡ʑ		دٛ	c	File:Hawari Ḑ.png
(28)	E e	-	ɛ/ˑ/ː		ە	v	File:Hawari E.png
(29)	Ė ė	-	ɛ / - (f)		ە࣪	v	File:Hawari Ė.png
(30)	Ẽ ẽ	-	ẽ		ەࣷ	v	File:Hawari Ẽ.png
(31)	Ê ê	-	e/ˑ/ː		ێ	v	File:Hawari Ê.png
(32)	Ễ ễ	-	ẽ		یࣸ	v	File:Hawari Ễ.png
(33)	Ë ë	-	ɯ̃		ەࣸ	v	File:Hawari Ë.png
(34)	-eh	-	ɛˑh / ɛj (f) / ɛt (f)		ے	i	File:Hawari Eh.png
(35)	-êh	-	eˑh / ej (f) / et (f)		ےٛ	i	File:Hawari Êh.png
(36)	F f	Ff ff	f		ف	c
(37)	Fʰ fʰ	Fh fh	fʰ		فٚ	c	File:Hawari Fʰ.png
(38)	G g	Gg gg	g		گ	c
(39)	Gʰ gʰ	Gh gh	gʱ		گٛ	c	File:Hawari Gʰ.png
(40)	Ĝ ĝ	Ĝ ĝ	ʁ̬		ڠ	c
(41)	Ǧ ǧ	Ǧǧ ǧǧ	ɣ		غ	c
(42)	Ģ ģ	Gĵ gĵ	ɟ		گٚ	c
(43)	H h	Hh hh	h / j (f) / t (f)		ھ	i
(44)	Hʰ hʰ	Hhʰ hhʰ	ɦ		ھٚ	c	File:Hawari Hʰ.png
(45)	Ḧ ḧ	Ḧḧ ḧḧ	h		ھْ	c
(46)	Ĥ ĥ	Ĥĥ ĥĥ	χ̬		ھٛ	c
(47)	Ħ ħ	Ħħ ħħ	ħ		ح	c
(48)	I i	-	ə/ˑ/ː		ۀ	v	File:Hawari I.png
(49)	Į į	-	ə / - (f)		ۀٚ࣪	c	File:Hawari Į.png
(50)	Ǐ ǐ	Ǐy ǐy	ə(ˑ)j	ə=>ɯ	ۀی	s	File:Hawari Ǐ.png
(51)	Î î	-	i/ˑ		ی	v	File:Hawari Î.png
(52)	Ī ī	-	iː		یٙٙ	v	File:Hawari Ī.png
(53)	Ï ï	Ïy ïy	ɪ(ˑ)j		یٙ	s	File:Hawari Ï.png
(54)	Îy îy	Îyy îyy	i(ˑ)j		ؽ	s	File:Hawari Îy.png
(55)	J j	Jj jj	ʒ		ژ	c
(56)	Jʰ jʰ	Jh jh	ʒʱ		ڙ	c	File:Hawari Jʰ.png
(57)	ᴶ ʲ	-	-		ٖ	c	File:Hawari ᴶ.png
(58)	Ĵ ĵ	Ĵĵ ĵĵ	ʑ		ږ	c
(59)	K k	Kk kk	k		ک	c
(60)	Kʰ kʰ	Kh kh	kʰ		ڪ	c	File:Hawari Kʰ.png
(61)	Ǩ ǩ	Qx qx / Kx kx	q͡x / k͡x (d)		ڳ	c
(62)	Ķ ķ	Ks ks	.ks / ks.		ګ	c
(63)	Ḳ ḳ	Kŝ kŝ	c		کٚ	c
(64)	L l	Ll ll	l		ل	c
(65)	Lʰ lʰ	Lh lh	lʰ		ࢦ	c	File:Hawari Lʰ.png
(66)	Ĺ ĺ	Ĺĺ ĺĺ	ɫ		ڵ	c
(67)	Ł ł	ly ly	ʎ		ݪ	c	File:Hawari Ł.png
(68)	Ļ ļ	Ļ ļ	ɭ		ڶ	c
(69)	Ḽ ḽ	-	ɫ̩ / ə̆ɫ (d)		ڵْ	m
(70)	Ľ ľ	-	l̩		لْ	m
(71)	M m	Mm mm	m		م	c
(72)	Mʰ mʰ	Mh mh	mʰ		مٚ	c	File:Hawari Mʰ.png
(73)	Ḿ ḿ	My my	mʲ		مِ	c	File:Hawari Ḿ.png
(74)	N n	Ṋ ṋ	n		ن	c
(75)	Nʰ nʰ	Nh nh	nʱ		ڹ	c	File:Hawari Nʰ.png
(76)	Ń ń	Ńy ńy	ɲ		ڼ	c	File:Hawari Ń.png
(77)	Ň ň	Ňň ňň	ŋ		ݩ	c
(78)	Ŋ ŋ	Ňŋ ňŋ	ŋ (fin) / ŋg (int, med)		ݩْ	c
(79)	Ṋ ṋ	nˑ	-		نّ	c	File:Hawari Ṋ.png
(80)	Ṇ ṇ	Ṇ ṇ	ɴ		نࣷ	c
(81)	Ṅ ṅ	Ṅ ṅ	ɳ		نࣸ	c
(82)	Ņ ņ	-	n̩		نْ	m
(83)	O o	-	o/ˑ		ۆ	v	File:Hawari O.png
(84)	Ō ō	-	oː		ۆٙ	v	File:Hawari Ō.png
(85)	Ȯ ȯ	-	o / - (f)		ۆ࣪	v	File:Hawari Ȯ.png
(86)	Õ õ	-	õ		وࣸ	v	File:Hawari Õ.png
(87)	Ô ô	Ôw ôw	ɔw		ۈ	s	File:Hawari Ô.png
(88)	Ö ö	-	œ		ۏ	v	File:Hawari Ö.png
(89)	Ø ø	-	ø		ۋ	v	File:Hawari Ø.png
(90)	Ǫ ǫ	Ǫw ǫw	əʊ̯		وࣺ	s	File:Hawari Ǫ.png
(91)	P p	Pp pp	p		پ	c
(92)	Pʰ pʰ	Ph ph	pʰ		ڀ	c	File:Hawari Pʰ.png
(93)	Q q	Qq qq	q		ق	c
(94)	R r	Rr rr	r		ر	c
(95)	Rr rr	Rrr rrr	r		ڕ	c	File:Hawari Rr.png
(96)	Rʰ rʰ	Rh rh	ɾʰ		رٛ	c	File:Hawari Rʰ.png
(97)	Ř ř	Řř řř	ɹ		ڒ	c
(98)	Řʰ řʰ	Řh řh	ɹʱ		رࣸ	c	File:Hawari Řʰ.png
(99)	Ŕ ŕ	Řŕ řŕ	ɽ / ʀ		ړ	c
(100)	Ŗ ŗ	Ŗr ŗr	r̩		رْ	m
(101)	Ṛ ṛ	Ṛř ṛř	ɹ̩		ڒ࣪	m
(102)	S s	Ss ss	s		س	c
(103)	Sʰ sʰ	Sh sh	sʰ		ښ	c	File:Hawari Sʰ.png
(104)	Ş ş	Şş şş	ʃ		ش	c
(105)	Şʰ şʰ	Şh şh	ʃʰ		ݜ	c	File:Hawari Şʰ.png
(106)	Ṣ ṣ	Ṣṣ ṣṣ	sˤ		ص	c
(107)	Ṡ ṡ	Ṡṡ ṡṡ	ʂ		سٚ	c
(108)	Ŝ ŝ	Ŝŝ ŝŝ	ç		ݾ	c
(109)	Š š	Şç şç	ʃt͡ʃ. / .ʃt͡ʃ		ڛ	c
(110)	T t	Ť ť	t		ت	c
(111)	Ť ť	Ťt ťt	tˑ (l)		تّ	c	File:Hawari Ť.png
(112)	Tʰ tʰ	Th th	tʰ		ٿ	c	File:Hawari Tʰ.png
(113)	Ṯ ṯ	Ṯṯ ṯṯ	θ		ث	c
(114)	Ṭ ṭ	Ṭṭ ṭṭ	tˤ		ط	c
(115)	Ṫ ṫ	Ṫṫ ṫṫ	ʈ		ټ	c
(116)	ᵀ ᵗ	-	h (fin) / - (fin, d) / t (med)		ة	c	File:Hawari ᵀ.png
(117)	Ț ț	Tŝ tŝ	t͡ɕ		تٛ	c	File:Hawari Ț.png
(118)	U u	-	u		و	v	File:Hawari U.png
(119)	Û û	-	uˑ/ː		ۉ	v	File:Hawari Û.png
(120)	Ũ ũ	-	ũ		وࣷ	v	File:Hawari Ũ.png
(121)	Ü ü	-	y/ˑ/ː		ۊ	v	File:Hawari Ü.png
(122)	Ů ů	Ůf ůf / ův ův	f (fin), v (med)		ࢫ	c
(123)	Ǔ ǔ	-	ɯ/ˑ/ː		وٙٙ	v	File:Hawari Ǔ.png
(124)	V v	Vv vv	v		ڤ	c
(125)	Vʰ vʰ	Vh vh	vʱ		ڤٚ	c	File:Hawari Vʰ.png
(126)	W w	Ww ww	w		و	s
(127)	Ŵ ŵ	Ŵŵ ŵŵ	ɸ		ۄ	c
(128)	Ẃ ẃ	Iww iww	ɯw		ڡ	c	File:Hawari Ẃ.png
(129)	Ẁ ẁ	Êww êww	ew		ڡٚ	c	File:Hawari Ẁ.png
(130)	Ẇ ẇ	Ẇv ẇv	v̩		ڡٙ	m
(131)	Wu wu	-	wu		وُ	v	File:Hawari Wu.png
(132)	ᵂ ʷ	-	ʷ		ٝ	c	File:Hawari ᵂ.png
(133)	X x	Xx xx	x		خ	c
(134)	Ẍ ẍ	Ẍx ẍx / Ẍǧ ẍǧ	x (fin), ɣ (med)		غْ	c
(135)	Ẋ ẋ	Ẋs ẋs	ks		ــٛٚـ	c
(136)	Y y	Yy yy	j		ی	s
(137)	Yî yî	-	ji/ˑ		یِ	v	File:Hawari Yî.png
(138)	ʸ ʸ	-	ʲ		ِ	c	File:Hawari ʸ.png
(139)	Z z	Zz zz	z		ز	c
(140)	Zʰ zʰ	Zh zh	zʱ		ڗ	c	File:Hawari Zʰ.png
(141)	Ż ż	Ts ts	t͡s		ځ	c
(142)	Ẓ ẓ	Ẓẓ ẓẓ	zˤ		ظ	c
(143)	Ž ž	Dz dz	d͡z		څ	c
(144)	Ẑ ẑ	Ẑẑ ẑẑ	ʐ		ژࣺ	c
(145)	ʔ ɂ	ʔɂ ɂɂ	ʔ		ئ	c
(146)	ʿ ʿ	ʿʿ	ʕ		ع	c

Grammar
Gramatîk
گراماتیک

Personal pronouns

	Singular						Plural
	1st	2nd	3rd				1st	2nd		3rd
			Masc.	Fem.	Neutr.	Impers.		Plur.	Polite.
(English)	I	you (sing.)	he	she	it	you (impers.)	we	you (plur.)	you (pol.)	they
Nominative	āz ئەٙز	tû تۉ	ew ئەو	we وە	to تۆ	ûn ئۉن	em ئەم	şomâ شۆماٚ	hûn ھۉن	unhâ ئونھاٚ
Dative	minêh مۀنےٛ	tebîʲ تەبیٖ	êwār ئێوەٙر	îwār ئیوەٙر	tiwār تۀوەٙر	ûnêh ئۉنےٛ	emêh ئەمےٛ	şomâyêh شۆماٚیےٛ	hinêh ھۀنےٛ	unhâyêh ئۉنھاٚیےٛ
Accusative	minu مۀنو	tā تەٙ	êwān ئێوەٙن	îwān ئیوەٙن	tʷān تٝەٙن	ûnu ئۉنو	emu ئەمو	şomâyu شۆماٚیو	hinâ ھۀناٚ	unhâyu ئونھاٚیو
Possessive	min مۀن	tvậy تڤاٚ࣪ی	ewîn ئەوین	îwîn ئیوین	tiwîn تۀوین	ńegov ڼەگۆڤ	mâ ماٚ	şimîn شۀمین	hûnem ھۉنەم	ńîĥov ڼیھٛۆڤ

Nouns

Declension of Nouns

Ending with a semi- or consonant besides h, ǐ, ï and y

Entire Word
	Singular				Plural
	Normal	Pos1	Pos2	Pos3	Normal	Pos1	Pos2	Pos3
Nominative	-	-o ۆ-	-a ا-	-ê ێ-	-ân اٚن-	-âno اٚنۆ-	-âna اٚنا-	-ânê اٚنێ-
Dative	-êh ےٛ-	-êyo ێیۆ-	-êya ێیا-	-êyê ێیێ-	-ânêh اٚنےٛ-	-ânêyo اٚنێیۆ-	-ânêya اٚنێیا-	-ânêyê اٚنێیێ-
Accusative	-u و-	-uyo ویۆ-	-uya ویا-	-uyê ویێ-	-ânu اٚنو-	-ânuyo اٚنویۆ-	-anuya اٚنویا-	-ânuyê اٚنویێ-

(((Stem)))
	Singular				Plural
	Normal	Pos1	Pos2	Pos3	Normal	Pos1	Pos2	Pos3
Nominative
Dative
Accusative

Ending with an n

Entire Word
	Singular				Plural
	Normal	Pos1	Pos2	Pos3	Normal	Pos1	Pos2	Pos3
Nominative	-	-o ۆ-	-a ا-	-ê ێ-	-hâ ھاٚ-	-hâyo ھاٚیۆ-	-hâya ھاٚیا-	-hâyê ھاٚیێ-
Dative	-êh ےٛ-	-êyo ێیۆ-	-êya ێیا-	-êyê ێیێ-	-hâyêh ھاٚیےٛ-	-hâyêto ھاٚیێتۆ-	-hâyêta ھاٚیێتا-	-hâyêtê ھاٚیێتێ-
Accusative	-u و-	-uyo ویۆ-	-uya ویا-	-uyê ویێ-	-hâyu ھاٚیو-	-hâyuto ھاٚیوتۆ-	-hâyuta ھاٚیوتا-	-hâyutê ھاٚیوتێ-

Ending with a vowel

The vowels able to let a noun be declined like the following chart shows: ã, â, ẫ, ậ, ä, e, ẽ, ë, ī, õ, ö, ø, ũ, û

Entire Word
	Singular				Plural
	Normal	Pos1	Pos2	Pos3	Normal	Pos1	Pos2	Pos3
Nominative	-	-yo یۆ-	-ya یا-	-yê یێ-	-yân یاٚن-	-yâno یاٚنۆ-	-yâna یاٚنا-	-yânê یاٚنێ-
Dative	-yêh یےٛ-	-yêto یێتۆ-	-yêta یێتا-	-yêtê یێتێ-	-yânêh یاٚنےٛ-	-yânêyo یاٚنێیۆ-	-yânêya یاٚنێیا-	-yânêyê یاٚنێیێ-
Accusative	-yu یو-	-yuto یوتۆ-	-yuta یوتا-	-yutê یوتێ-	-yânu یاٚنو-	-yânuyo یاٚنویۆ-	-yânuya یاٚنویا-	-yânuyê یاٚنویێ-

Ending with a y

Entire Word
	Singular				Plural
	Normal	Pos1	Pos2	Pos3	Normal	Pos1	Pos2	Pos3
Nominative	-	-o ۆ-	-a ا-	-ê ێ-	-ân اٚن-	-âno اٚنۆ-	-âna اٚنا-	-ânê اٚنێ-
Dative	-êh ےٛ-	-êto ێتۆ-	-êta ێتا-	-êtê ێتێ-	-ânêh اٚنےٛ-	-ânêyo اٚنێیۆ-	-ânêya اٚنێیا-	-ânêyê اٚنێیێ-
Accusative	-u و-	-uto وتۆ-	-uta وتا-	-utê وتێ-	-ânu اٚنو-	-ânuyo اٚنویۆ-	-ânuya اٚنویا-	-ânuyê اٚنویێ-

Ending with an h

Except final h
	Singular				Plural
	Normal	Pos1	Pos2	Pos3	Normal	Pos1	Pos2	Pos3
Nominative	-	-yo یۆ-	-ya یا-	-yê یێ-	-yân یاٚن-	-yâno یاٚنۆ-	-yâna یاٚنا-	-yânê یاٚنێ-
Dative	-yêh یےٛ-	-yêto یێتۆ-	-yêta یێتا-	-yêtê یێتێ-	-yânêh یاٚنےٛ-	-yânêyo یاٚنێیۆ-	-yânêya یاٚنێیا-	-yânêyê یاٚنێیێ-
Accusative	-yu یو-	-yuto یوتۆ-	-yuta یوتا-	-yutê یوتێ-	-yânu یاٚنو-	-yânuyo یاٚنویۆ-	-yânuya یاٚنویا-	-yânuyê یاٚنویێ-

When the two last consonants are y and h (with a vowel between them), or also for nouns ending with ᵗ

Except final h/ᵗ
	Singular				Plural
	Normal	Pos1	Pos2	Pos3	Normal	Pos1	Pos2	Pos3
Nominative	-	-to تۆ-	-ta تا-	-tê تێ-	-tân تاٚن-	-tâno تاٚنۆ-	-tâna تاٚنا-	-tânê تاٚنێ-
Dative	-têh تےٛ-	-têyo تێیۆ-	-têya تێیا-	-têyê تێیێ-	-tânêh تاٚنےٛ-	-tânêyo تاٚنێیۆ-	-tânêya تاٚنێیا-	-tânêyê تاٚنێیێ-
Accusative	-tu تو-	-tuyo تویۆ-	-tuya تویا-	-tuyê تویێ-	-tânu تاٚنو-	-tânuyo تاٚنویۆ-	-tânuya تاٚنویا-	-tânuyê تاٚنویێ-

-ȧ(-)

Entire Word
	Singular				Plural
	Normal	Pos1	Pos2	Pos3	Normal	Pos1	Pos2	Pos3
Nominative	-	-a-o ا-ۆ-	-e-a ە-ا-	-a-ê ا-ێ-	-e-ân ە-اٚن-	-e-âno ە-اٚنۆ-	-e-âna ە-اٚنا-	-e-ânê ە-اٚنێ-
Dative	-a-êh ا-ےٛ-	-a-êyo ا-ێیۆ-	-a-êya ا-ێیا-	-a-êyê ا-ێیێ-	-e-ânêh ە-اٚنےٛ	-e-ânêyo ە-اٚنێیۆ-	-e-ânêya ە-اٚنێیا-	-e-ânêyê ە-اٚنێیێ
Accusative	-e-u ە-و-	-e-uyo ە-ویۆ-	-e-uya ە-ویا-	-e-uyê ە-ویێ-	-e-ânu ە-اٚنو-	-e-ânuyo ە-اٚنویۆ-	-e-ânuya ە-اٚنویا-	-e-ânuyê ە-اٚنویێ

If the letter after the ȧ is nothing, an h, ʸ, ǐ or ï, the "y" shown in the last chart turns into t.

Other rules

Ǐ turns to iy, ï to ïy, ô to ậw, ǫ to öw, ẃ to iw, ẁ to êw, č to şt and ć to st, when being the final letter of an unflexed word. When the last vowel is å, ė, į or ȯ, it disappears in the flexed form of a word.

Verbs

Every verb is declined regularly except of îmü (between to have and to be) and morü (to be).

Personal Pronouns	Indicative
	Present	Past	Future		Future Perfect
			Standard	Simplified	Standard	Simplified
Āz ئەٙز	-o ۆ-	-obû ۆبۉ-	ço -ü چۆ -ۊ	dêʲ -o دێٖ -ۆ	ço -übû چۆ -ۊبۉ	dêʲ -obû دیٖ -ۆبۉ
Tû تۉ	-ê ێ-	-îbû یبۉ/-یِبۉ-	çê -ü چە -ۊ	dêʲ -ê دێٖ -ێ	çê -übû چێ -ۊبۉ	dêʲ -îbû دێٖ -یبۉ/دێٖ -یِبۉ
Ew/We/To/Ûn ئەو/وە/تۆ/ئۉن	-ā ەٙ-	-ābû ەٙبۉ-	çā -ü چەٙ -ۊ	dêʲ -ā دێٖ -ەٙ	çā -übû چەٙ -ۊبۉ	dêʲ -ābû دێٖ -ەٙبۉ
Em ئەم	-âm اٚم-	-âbûn اٚبۉن-	çâm -ü چاٚم -ۊ	dêʲ -âm دێٖ -اٚم	çâm -übûn چاٚم -ۊبۉن	dêʲ -âbûn دێٖ -اٚبۉن
Şomâ/Hûn شۆماٚ/ھۉن	-in ۀن-	-îbûn یبۉن/-یِبۉن	çøn -ü چۋن -ۊ	dêʲ -in دێٖ -ۀن	çøn -übûn چۋن -ۊبۉن	dêʲ -îbûn دێٖ -یبۉن/-یِبۉن
Ûnhâ ئۉنھاٚ	-ānd ەٙند-	-ābûn ەٙبۉن-	çøn -ü چۋن -ۊ	dêʲ -ānd دێٖ -ەٙند	çøn -übûn چۋن -ۊبۉن	dêʲ -ābûn دێٖ -ەٙبۉن

Personal Pronouns	Optative, Subjunctive, Jussive
	Present	Past	Future		Future Perfect
			Standard	Simplified	Standard	Simplified
Āz ئەٙز	bi-o بۀ-ۆ	bi-obû بۀ-ۆبۉ	biço -ü بۀچۆ -ۊ	dêʲ bi-o دێٖ بۀ-ۆ	biço -übû بۀچۆ -ۊبۉ	dêʲ bi-obû دێٖ بۀ-ۆبۉ
Tû تۉ	bi-ê بۀ-ێ	bi-îbû بۀ-یبۉ	biçê -ü بۀچێ -ۊ	dêʲ bi-ê دێٖ بۀ-ێ	biçê -übû بۀچێ -ۊبۉ	dêʲ bi-îbû دێٖ بۀ-یبۉ
Ew/We/To/Ûn ئەو/وە/تۆ/ئۉن	bi-ā بۀ-ەٙ	bi-ābû بۀ-ەٙبۉ	biçā -ü بۀچەٙ -ۊ	dêʲ bi-ā دێٖ بۀ-ەٙ	biçā -übû بۀچەٙ -ۊبۉ	dêʲ bi-ābû دێٖ بۀ-ەٙبۉ
Em ئەم	bi-âm بۀ-اٚم	bi-âbûn بۀ-اٚبۉن	biçâm -ü بۀچاٚم -ۊ	dêʲ bi-âm دێٖ بۀ-اٚم	biçâm -übûn بۀچاٚم -ۊبۉن	dêʲ bi-âbûn دێٖ بۀ-اٚبۉن
Şomâ/Hûn شۆماٚ/ھۉن	bi-in بۀ-ۀن	bi-îbûn بۀ-یبۉن	biçøn -ü بۀچۋن -ۊ	dêʲ bi-in دێٖ بۀ-ۀن	biçøn -übûn بۀچۋن -ۊبۉن	dêʲ bi-îbûn دێٖ بۀ-یبۉن
Ûnhâ ئۉنھاٚ	bi-ānd بۀ-ەٙند	bi-ābûn بۀ-ەٙبۉن	biçøn -ü بۀچۋن -ۊ	dêʲ bi-ānd دێٖ بۀ-ەٙند	biçøn -übûn بۀچۋن -ۊبۉ	dêʲ bi-ābûn دێٖ بۀ-ەٙبۉن

Personal Pronouns	Optative, Subjunctive, Jussive
	Present	Past	Future		Future Perfect
			Standard	Simplified	Standard	Simplified
Āz ئەٙز	nā -o نەٙ -ۆ	nā -obû نەٙ -ۆبۉ	nāço -ü نەٙچۆ -ۊ	dêʲ nā -o دێٖ نەٙ -ۆ	nāço -übû نەٙچۆ -ۊبۉ	dêʲ nā -obû دێٖ نەٙ -ۆبۉ
Tû تۉ	nā -ê نەٙ -ێ	nā -îbû نەٙ -یبۉ	nāçê -ü نەٙچێ -ۊ	dêʲ nā -ê دێٖ نەٙ -ێ	nāçê -übû نەٙچێ -ۊبۉ	dêʲ nā -îbû دێٖ نەٙ -یبۉ
Ew/We/To/Ûn ئەو/وە/تۆ/ئۉن	nā -ā نەٙ -ەٙ	nā -ābû نەٙ-ەٙبۉ	nāçā -ü نەٙچەٙ -ۊ	dêʲ nā -ā دێٖ نەٙ -ەٙ	nāçā -übû نەٙچەٙ -ۊبۉ	dêʲ nā -ābû دێٖ نەٙ -ەٙبۉ
Em ئەم	nā-âm نەٙ -اٚم	nā -âbûn نەٙ -اٚبۉن	nāçâm -ü نەٙچاٚم -ۊ	dêʲ nā -âm دێٖ نەٙ -اٚم	nāçâm -übûn نەٙچاٚم -ۊبۉن	dêʲ nā -âbûn دێٖ نەٙ -اٚبۉن
Şomâ/Hûn شۆماٚ/ھۉن	nā -in نەٙ -ۀن	nā -îbûn نەٙ -یبۉن	nāçøn -ü نەٙچۋن -ۊ	dêʲ nā -in دێٖ نەٙ -ۀن	nāçøn -übûn نەٙچۋن -ۊبۉن	dêʲ nā -îbûn دێٖ نەٙ -یبۉن
Ûnhâ ئۉنھاٚ	nā -ānd نەٙ -ەٙند	nā -ābûn نەٙ -ەٙبۉن	nāçøn -ü نەٙچۋن -ۊ	dêʲ nā -ānd دێٖ نەٙ -ەٙند	nāçøn -übûn نەٙچۋن -ۊبۉ	dêʲ nā -ābûn دێٖ نەٙ -ەٙبۉن

Personal Pronouns	Optative, Subjunctive, Jussive
	Present	Past	Future		Future Perfect
			Standard	Simplified	Standard	Simplified
Āz ئەٙز	binā -o بۀنەٙ -ۆ	binā -obû بۀنەٙ -ۆبۉ	bināço -ü بۀنەٙچۆ -ۊ	dêʲ binā -o دێٖ بۀنەٙ -ۆ	bināço -übû بۀنەٙچۆ -ۊبۉ	dêʲ binā -obû دێٖ بۀنەٙ -ۆبۉ
Tû تۉ	binā -ê بۀنەٙ -ێ	binā -îbû بۀنەٙ -یبۉ	bināçê -ü بۀنەٙچێ -ۊ	dêʲ binā -ê دێٖ بۀنەٙ -ێ	bināçê -übû بۀنەٙچێ -ۊبۉ	dêʲ binā -îbû دێٖ بۀنەٙ -یبۉ
Ew/We/To/Ûn ئەو/وە/تۆ/ئۉن	binā -ā بۀنەٙ -ەٙ	binā -ābû بۀنەٙ-ەٙبۉ	bināçā -ü بۀنەٙچەٙ -ۊ	dêʲ binā -ā دێٖ بۀنەٙ -ەٙ	bināçā -übû بۀنەٙچەٙ -ۊبۉ	dêʲ binā -ābû دێٖ بۀنەٙ -ەٙبۉ
Em ئەم	binā-âm بۀنەٙ -اٚم	binā -âbûn بۀنەٙ -اٚبۉن	bināçâm -ü بۀنەٙچاٚم -ۊ	dêʲ binā -âm دێٖ بۀنەٙ -اٚم	bināçâm -übûn بۀنەٙچاٚم -ۊبۉن	dêʲ binā -âbûn دێٖ بۀنەٙ -اٚبۉن
Şomâ/Hûn شۆماٚ/ھۉن	binā -in بۀنەٙ -ۀن	binā -îbûn بۀنەٙ -یبۉن	bināçøn -ü بۀنەٙچۋن -ۊ	dêʲ binā -in دێٖ بۀنەٙ -ۀن	bināçøn -übûn بۀنەٙچۋن -ۊبۉن	dêʲ binā -îbûn دێٖ بۀنەٙ -یبۉن
Ûnhâ ئۉنھاٚ	binā -ānd بۀنەٙ -ەٙند	binā -ābûn بۀنەٙ -ەٙبۉن	bināçøn -ü بۀنەٙچۋن -ۊ	dêʲ binā -ānd دێٖ بۀنەٙ -ەٙند	bināçøn -übûn بۀنەٙچۋن -ۊبۉ	dêʲ binā -ābûn دێٖ بۀنەٙ -ەٙبۉن

For the Conjunctive mood, you conjugate the verb "zerikü / زەرۀکـــۊ", while you then use one of the infinitive forms for the next verb. For example:

"He said that you weren't speaking Hawari, is that true?

in Hawari there are two possibilities, either:

"Ew goftābû ke tû nā prîçê zimânuya Ħāwārî, że taʲ? ئەو گۆفتەٙبۉ کە تۉ نەٙ پریچێ زۀماٚنویا حەٙوەٙری، ځە تاٖ؟"

or also:

"Ew goftābû tû nā zerikê prîçü zimânuya Ħāwārî, że taʲ? ئەو گۆفتەٙبۉ تۉ نەٙ زەرۀکێ پریچۊ زۀماٚنویا حەٙوەٙری، ځە تاٖ؟"

Irregular Verbs
Verbâna Nā Reguĺî
ڤەرباٚنا نەٙ رێگوڵی

to be
morü
مۆرۊ

Personal Pronouns	to be
	Present				Past	Past Perfect	Future		Future Perfect
when it appears after	a consonant	an m	an h	a vowel			Standard	Simplified	Standard	Simplified
Āz ئەٙز	ām ئەٙم		mo مۆ		bûmo بۉمۆ	mābûmo مەٙبۉمۆ	ço morü چۆ مۆرۊ	dêʲ mo دێٖ مۆ	ço morübû چۆ مۆرۊبۉ	dêʲ mobû دێٖ مۆبۉ
Tû تۉ	ê ئێ			yê یێ	bûyê بۉیێ	mābûyê مەٙبۉیێ	çê morü چێ مۆرۊ	dêʲ yê دێٖ یێ	çê morübû چێ مۆرۊبۉ	dêʲ bûyê دێٖ بۉیێ
Ew/We/To/Ûn ئەو/وە/تۆ/ئۉن	ā ئەٙ		yā یەٙ		(y-)ābû ئەٙبۉ/یەٙبۉ	mābû مەٙبۉ	çā morü چەٙ مۆرۊ	dêʲ yā دێٖ یەٙ	çā morübû چەٙ مۆرۊبۉ	dêʲ yābû دێٖ یەٙبۉ
Em ئەم	âm ئاٚم	o ئۆ	no نۆ		bûno بۉنۆ	mābûno مەٙبۉنۆ	çâm morü چاٚم مۆرۊ	dêʲ no دێٖ نۆ	çâm morübû چاٚم مۆرۊبۉ	dêʲ bûno دێٖ بۉنۆ
Şomâ/Hûn شۆماٚ/ھۉن	in ۀن						çøn morü چۋن مۆرۊ		çøn morübû چۋن مۆرۊبۉ
Ûnhâ ئۉنھاٚ	ānd ئەٙند						çøn morü چۋن مۆرۊ		çøn morübû چۋن مۆرۊبۉ

Personal Pronouns	to be
	Present	Past	Past Perfect	Future		Future Perfect
				Standard	Simplified	Standard	Simplified
Āz ئەٙز	bim بۀم	bibûm بۀبۉم	mābim مەٙبۀم	biçûbem بۀچۉبەم	dêʲ bim دێٖ بۀم	biçûbûm بۀچۉبۉم	dêʲ bûm دێٖ بۉم
Tû تۉ	bêyê بێیێ	bibûyê بۀبۉیێ	mābê مەٙبێ	biçûbê بۀچۉبێ	dêʲ bêyê دێٖ بێیێ	biçûyêbû بۀچۆیێبۉ	dêʲ bibûyê دێٖ بۀبۉیێ
Ew/We/To/Ûn ئەو/وە/تۆ/ئۉن	bā بەٙ	bibûyā بۀبۉیەٙ	māye مەٙیە	biçûbā بۀچۉبەٙ	dêʲ bā دێٖ بەٙ	biçûyābû بۀچۉیەٙبۉ	dêʲ bibûyā دێٖ بۀبۉیەٙ
Em ئەم	bîn بین	bibûn بۀبۉن	meyîn مەیِن	biçûbîn بۀچۉبین	dêʲ bîn دێٖ بین	biçûbûn بۀچۉبۉن	dêʲ bûn دێٖ بۉن
Şomâ/Hûn شۆماٚ/ھۉن	bîne بینە	bibûne بۀبۉنە	meyîne مەیِنە	biçûbîne بۀچۉبینە	dêʲ bîne دێٖ بینە	biçûbûne بۀچۉبۉنە	dêʲ bûne دێٖ بۉنە
Ûnhâ ئۉنھاٚ	bîn بین	bibûn بۀبۉن	meyîn مەیِن	biçûbîn بۀچۉبین	dêʲ bîn دێٖ بین	biçûbûn بۀچۉبۉن	dêʲ bûn دێٖ بۉن

Vocabulary
Vokabuĺar
ڤۆکابوڵار

Swadesh list

#	English Îňĺîzî ئیـݩڵــــیزٮــی	Hawari Ħāwārî حـەٙوەٙرٮـــی	Persian Fârsî / فـاٚرسـی (Romanized)	Persian Fârsî فـاٚرسـی	Hindi-Urdu HÛU / ھ‌ۉ‌و (Romanized)	Hindi-Urdu Hindî û Urdûyî ھـۀندٮـی ئۉ ئـوردۉٮـیِ	Pashto Pâxtōyî پـاٚختـۆۤٮـیِ	Northern Kurdish Kurmâncî کـورمـاٚنجــی	Sanskrit Sanskrītî سانســکریــۤـــتــی	Sanskrit Sanskrītî / سانســکریــۤــتــی (Romanized)	Romani Românî رۆمــــاٚنــــی	Punjabi Poncâbî / پۆنجـــاٚبـــی (Gurmukhi Script and Romanized)	Ossetian Îrâvânî ئیـــراٚڤــاٚنـــی
1	I	āz	man	مَن	maiṃ	मैं میں	زه zə	min ez	अहम्	aham	me	ਮੈਂ main	æз
2	thou	tû	to/tu	تو	tū tum āp	तू तुम आप تو آپ	ته t̪ə	tu	त्वम्	tvam bhavant hon.	tu	ਤੂੰ tūn	ды
3	we	em	mā	ما	ham	हम هَم	موږ muʐ/muŋg	em me	वयम्	vayam	ame	ਅਸੀਂ asīn	мах
4	this	īn	in	این	yeh is	यह इस یہ اِس	دا d̪ɑ	ev	एतत्	etat	kado	ਇਹ ih	уый
5	that	ḑâ	ān	آن	voh us	वह उस وه اُس	هغه haɣa	ew	तत्	tat	kodo	ਉਹ uh	æй
6	who	kî	ki	کی	kaun	कौन	څوک t͡sok	kî	क	ka	kon	ਕੌਣ kaun	чи
7	what	çi	che/chi	چِه	kyā	क्या کیا	څه t͡sə	çi	किम्	kim	so	ਕੀ kī	цы
8	not	nā	na	نَه	nahīṃ	नहीं نہیں	نه na	na ne	न	na	na	ਨਹੀਂ nahīn	нæ
9	all	ħār	hame/hama	همه	sab sārā	सब सारा سب سارا	ټول ʈol	hemû giş tev	सर्व निखिल	sarva nikhila	sa	ਸਭ sabh	иууылдæр
10	many	gālāk/pirr	besyār bas	بسیار بس	bahut zyāda	बहुत ज़्यादा بہت زياده	ډېر ɖer	gelek pirr	बहु	bahu	but	ਬਹੁਤ bahut	бирæ
11	one	yāk	yek/yak	یک	ek	एक ایک	يو jaw	yek êk	एक	eka	jekh	ਇੱਕ ikk	иу
12	two	do	do	دو	do	दो دو	دوه d̪wa	du	द्वि	dvi	duj	ਦੋ do	дыууæ
13	big	kābīrî / māznî	bozorg	بُزُرگ	baṛā	बड़ा بڑا	لوی loi	gir mezin gewre	महन्त्	mahant	baro	ਵੱਡਾ vadda	дынджыр
14	long	bālāndî	boland	بُلَند	lambā	लम्बा لمبا	اوږد uʐ d̪/ug d̪/ugəd̪	bilind	दीर्घ	dīrgha	lungo	ਲੰਬਾ lamba	даргъ
15	small	piçûkî	kuchek	کوچِک	choṭā	छोटा چهوٹا	وړکوټی / وړوکی waɺ̢ukay / waɺ̢koʈay	biçûk	क्षुद्र	kśudra	cino	ਛੋਟਾ choṭa	чысыл
16	woman	jin	zan	زَن	aurat nārī	औरत नारी عورت	ښځه ʂəd͡za/xәd͡za	jin afret	स्त्री	strī	ʒuvli	ਜ਼ਨਾਨੀ zanāni	сылгоймаг
17	man (adult male)	mārd	mard	مَرد	ādmī mard	आदमी मर्द آدمی مَرد	سړی saɺ̢ai	mêr	नर पुरुष	nara purush	mursh	ਆਦਮੀ ādami	лæг
18	man (human being)	însän / mirov (-øm)	nafar fard shakhṣ ensān kas	نَفَر فَرد شَخص اِنسان کَس	vyakti manuṣya shakhs insān	व्यक्ति मनुष्य इनसान انسان شخص	وګړى wagәɺ̢ai	mirov meriv	मानव जन मनुः	manav jana manuḥ	manuś	ਮਨੁੱਖ manukh	адæймаг, also марддæг
19	bird	çivîk	parande	پَرَندِه	pakśī ciṛiyā parindā	पक्षी चिड़िया پرنده	مرغۍ / مرغه marγa / mәrγәi	çivîk balinde	पक्षिन् खग	pakśin khaga	chiriklyi	ਪੰਛੀ panchhi	цъиу
20	dog	qoçik	sag	سَگ	kuttā	कुत्ता کتا	سپی spai	seg kûçik	श्वन्	śvan	zhukel	ਕੁੱਤਾ kutta	куыдз
21	louse	ŝʸipîşk	shepesh	شِپِش	jūṃ	जूँ جوں	سپږه spәʐa/spәga	sipî	यूक	yūka	zhuv	ਜੂੰ jūn	сыст
22	tree	ḍar	derakht	دِرَخت	peṛ darakht	पेड़ درخت	ونه wəna	dar	तरु वृक्ष	taru vṛkśa	kasht	ਦਰਖਤ darakhat	бæлас
23	seed	bezār	dāne tokhm	دانِه| تُخم	bīj	बीज	زڼی zəɳy	tov bizir	बीज वाप	bīja vaap	sumburo	ਬੀ bi	тауинаг
24	leaf	pêĺ	barg	بَرگ	pattī pattā	पत्ती पत्ता پتى پتا	پاڼه pɑɳa	pêl	पर्ण पत्र	parṇa patra	patrin	ਪੱਤਾ patta	сыф
25	root	râw	rishe	ریشِه	jaṛ	जड़ جڑ	ولۍ wələi	reh	मूल जट	mūla jat	rikita	ਜੜ jar	уидæг
26	bark	ǧâşik	pust-e derakht	پوستِ دِرَخت	chāl	छाल چھال]	برج barj	qaşik qal	वल्क	valka	korca	ਛਿੱਲ chhill	рæйд
27	skin	pûć	pust	پوست	tvacā camṛā chāl	त्वचा चमड़ा छाल چهال	څرمن / پوستکی t͡sarmən / post̪əkai	çerm	त्वचा चर्मन्	tvacha carman	morchi	ਚਮੜੀ chamri	царм
28	meat	gusht	goč	گوشت	māṃs gosht	मांस گوشت	غوښه ɣwaʂa/ɣwaxa	goşt	मांस	māṃsa	mas	ਮਾਸ mās	дзидза, also фыд
29	blood	xon	khun	خون	rakt khūn lahū	रक्त ख़ून लहू خون	وينه wina	xwîn	रक्त रुधिर लोह	rakta rudhira loha	rat	ਖੂਨ khūn	туг
30	bone	hāwkāy	ostokhān	اُستُخوان	asthi haḍḍi	अस्थि हड्डी هڈى	هډوکى haɖukai	hestî	अस्थन् हड्ड	asthan haDDa	kokalo	ਹੱਡੀ haddi	стæг
31	fat (n.)	qälįw	rowghan charbi	رَوغَن چَربی	vasā	वसा	gwari	qelew	पुष्ट स्थूल मेद पीवर	puṣṭa sthūla meda pivara	thulo	ਚਰਬੀ charbi	сой
32	fire	âẍir	ātesh	آتِش	āg agni	आग अग्नि آگ	اور or	agir	अग्नि अगिर	agni agira	jag	ਅੱਗ agg	арт
33	egg	ħêg	tokhm	تُخم	aṇḍā	अंडा انڈا	هګۍ hagəi	hêk	अण्ड	aṇḍa	anro	ਅੰਡਾ anda	айк
34	horn	xagir	shākh	شاخ	sīṅg	सींग	ښکر xkar/ʂkar	qiloç	शृङ्ग	śṛṅga	shing	ਸਿੰਙ sing	сыкъа
35	tail	boże	dom	دُم	pūñch dum	पूँछ دم	لکۍ lakəj	terî boç	पुच्छ	puccha	pori	ਪੂੰਛ pūnchh	дымæг
36	feather	rāg	par	پَر	paṅkh par پنكھ پر	पंख पर	بڼه baɳa	reg	पिच्छ	piccha	por	ਖੰਭ khambh	сис or пæкъуы
37	fish	māʿs / buļgog	māhi	ماهی	machlī	मछ्ली مچهلى	کب kab	masî	मत्स्य जलज	matsya jalaja	masho	ਮੱਛੀ machchhi	кæсаг
38	hair	por	mu	مو	bāl keś	बाल केश بال	weʂtə	por mû	केशः कुन्तर	keśaḥ kuntara	bal	ਵਾਲ vāl	хъуын
39	head	sār	sar	سَر	sar	सर سر	sar	sar	शीर्ष मस्तक	śīrṣa mastaka	shero	ਸਿਰ sir	сæр
40	ear	goĥ	gush	گوش	kān gosh	कान کان گوش	غوږ	guh	कर्ण	karṇa	kan	ਕੰਨ kann	хъус
41	eye	çâv	cheshm	چِشم	āṅkh	आँख آنکه	سترګه starga	çav	नेत्र	netra	jakh	ਅੱਖ akkh	цæст
42	fingernail	neynog	nākhun	ناخون	nākhūn	नाखून ناخون	nuk	neynûk	नख	nakha	vundya	ਨਹੁੰ nahun	ных
43	nose	pōz	damāgh bini	دَماغ بینی	nāk	नाक ناک	pazə	poz lût	नासा/नासिका घ्राण	nāsā/nāsikā ghrāṇa	nakh	ਨੱਕ nakk	фындз
44	mouth	dāwik	dahān	دَهان	mūṃh mukh	मूँह मुख	xwlə	dev	मुख	mukha	muj	ਮੂੰਹ mūnh	ком, дзых
45	tooth	dent	dandān	دَندان	dānt	दाँत دانت	ɣɑʂ	didan diran	दन्त	danta	dand	ਦੰਦ dand	дæндæг
46	tongue	dîl (zimân is only used for “language”)	zabān	زَبان	jībh zabān	जीभ زبان	ʒəba	ziman	जिह्वा	jihva	shib	ਜੀਭ jībh	æвзаг
47	foot	pây	pā	پا	pair	पैर پیر	پښه / پاپۍ papai/px̌a	pê	पाद	pāda	punro	ਪੈਰ pair	фад
48	knee	zânnûy	zānu	زانو	ghuṭnā	घुटना گهٹنا	زنګون zangun	çok	जानु जातु	jānu jātu	chang	ਗੋਡਾ goda	уæраг, зоныг
49	hand	dāć	dast	دَست	hāth	हाथ ہاتھ	lɑs	dest	हस्त भुज कर	hasta bhuja kara	vast	ਹੱਥ hatth	къух
50	belly	ziwik	shekam	شِکم	peṭ	पेट	ګېډه‎ خېټه نس	zik	उदर	udara	per	ਢਿੱਡ dhidd	гуыбын
51	neck	gordōw	gardan	گَردَن	galā gardan	गला गर्दन گردن	اورمېږ	gerden	कण्ठ	kaṇṭha	korr	ਗਰਦਨ gardan	æфцæг
52	breast	cîcîk	pestān	پِستان	stan chātī sīnā	स्तन छाती सीना	غېږ	pêsîr çiçik	स्तन कुच वक्षस्	stana kuca vakśas	chuchi	ਛਾਤੀ chhāti	дзидзи
53	heart	dil / qalb	del qalb	دِل قَلب	dil	दिल دل	zɻə	dil	हृदय	hṛdaya	jilo	ਦਿਲ dil	Зæрдæ
54	liver	cegār	jegar	جِگَر	kalejā jigar	कलेजा جگر	اينه	ceger	यकृत्	yakṛt	buko	ਜਿਗਰ jigar
55	drink	şitü	nushidan	نوشیدَن	pīnā	पीना پینا	څښل	vexwarin	पा पान पितु	pā paan pitu	pijel	pīna	нуазын
56	eat	boxü	khordan	خَوردَن	khānā	खाना کهانا	xwaɽal	xwarin	खाद् भक्ष् अद्	khaad bhaksha ad	xal	khāna	хæрын
57	bite	gāzīdü	gazidan	گَزیدَن	kāṭnā	काटना	چيچل čičəl	geztin	ग्रास खाद्	gras khād	dindalel	kattna
58	see	dêhnü	didan	دیدَن	dēkhnā	देखना دیکهنا	ليدل	dîtin	दृश् अव-लोक् वेण्	dṛś ava-lok veN	dikhel	dekhna	уынын
59	hear	şinîdü	shenidan	شِنیدَن	sunnā	सुनना سننا	اورول	bihîştin	श्रु	śru	ashunel	sunna	хъусын
60	know	zânü	dānestan	دانِستَن	jānnā	जानना جاننا	peʒandal	zanîn	ज्ञा विद् वेण्	jñā vid veN	zhanel	jānna	зонын
61	sleep	xāwtü	khābidan	خوابیدَن	sonā	सोना سونا	بيدېدل	razan xewtin	स्वप् शय निद्रा	svap shaya nidra	sovel	sauna	хуыссын
62	die	mirdü / umrü	mordan	مُردَن	marnā	मरना مرنا	məɽ kedal	mirin	मृ/म्रयति	mṛ/mṛyati	merel	marna	мæлын
63	kill	koştü / ubîçü	koshtan	کشتَن	mārnā	मारना مارنا	wažəl / məɽ kawal	kuştin	हन्/हन्ति/हननं मारयति	han/hanti/hananaṃ mārayati	mudarel	mārna	марын
64	swim	şinâyü	shenā kardan	شِنا کردَن	tairnā	तैरना تیرنا	لامبل	ajnaberî lîstin mele kirin	तॄ/तरण प्लु/प्लवण	tṝ/taraṇa plu/plavaṇa	plemel	tairna	ленк кæнын
65	fly (v.)	fārrü	paridan	پَریدَن	uṛnā	उड़ना	الوتل alwətəl	firrîn	पत् उद्-डी	pat ud-dee	ural	uddna	тæхын
66	walk	îǧü	rāh raftan	راه رَفتَن	calnā ṭahalnā	चलना टहलना	ګرځېدل	çûn	चल् चर्/चरति	cal car/carati	phirel	turna	тезгъо кæнын
67	come	wārü / ħâtü / âmādü	āmadan	آمَدَن	ānā	आना آنا	راتلل	hatin	आगम् आगतः	āgam āgataḥ	avel	auna	цæуын
68	lie	dirêjü / gậḑînmaļgoftü / yālânü	khābidan derāz keshidan	خوابيدن دراز كشيدن	leṭnā	लेटना	پرېوتل	xwe dirêj kirin	शी शेते	śī shete	pashlyol	letna
69	sit	neshastan	نِشَستَن	baiṭhnā	बैठना	کښېنستل kʂenəstəl	rûniştin danîşîn	सद्/सीदति	sad/sīdati	beshel	baithna	бадын
70	stand	râbü	istādan pā shodan	پا شُدَن ایستادَن	khaṛā honā	खड़ा होना	درېدل	rabûn westîn	स्था	sthā	tordyol	kharna	лæууын
71	give	dâdü	dādan	دادَن	denā	देना دینا	ورکول	dan	दा	dā	del	dena	дæттын
72	say	goftü	goftan	گُفتَن	kahnā	कहना کہنا	ويل wəyəl	gotin	वद्	vad	phenel	kahina	зæгъын
73	sun	rojāk,/ şāms	khorshid āftāb	خورشید آفتاب	sūraj	सूरज سورج	لمر/نمر/نور lmar/nmar/nwar	roj xor	सूर्य	sūrya	kham	sūraj	хур
74	moon	qamar	māh	ماه	cānd	चांद چاند	سپوږمۍ spoʐməi/spogməi	meh heyv	चन्द्र	candra	shon	chand	мæй
75	star	ćêr	setāre	سِتارِه	tārā sitārā	तारा सितारा	ستورى st̪orai	stêr	तारा	tārā	cherhaj	tāra	стъæлы
76	water	âv	āb	آب	pānī	पानी پانی	اوبه obə	av	जल	jala	paji	pāni	дон
77	rain	bâr	bārān	باران	bāriś	बारिश بارش	شيګره ʃigara	baran	वर्ष/वर्षा वृष्टि पर्जन्य	varṣa/varṣā vṛṣṭi parjanya	brishind	mīnh	къавдæ, уарæн
78	stone	kẃr	sang	سَنگ	patthar	पत्थर پتهر	کاڼی kɑɳai	kevir ber	दृषद् पाषाण शिला अश्मन्	dṛṣad pāṣāna śilā aśman	barr	patthar	дур
79	sand	qûm	māseh	ماسِه	ret bālū maṭṭī	रेत बालू مٹى	شګه ʃəga	qum rik	वालुका	vālukā	kishaj	reta
80	earth	zāmīn / ārḍ	zamin	زَمین	dhartī bhūmi zamīn	धरती भूमि زَمین	ځمکه d͡zməka	erd xak	भू/भूमि पृथ्वी धरा/धरित्री/धरणी	bhū/bhūmi pūśvī dharā/dharitrī/dharaṇī	phuv	dharti	Зæхх
81	cloud	āwrżā	abr	اَبر	bādal	बादल بادل	اوريځ	ewr	मेघ अभ्र जलद पयोद	megha abhra jalada payoda	noro	baddal	мигъ
82	smoke	simok	dud	دود	dhuāṃ	धुंआ	لوګی lugai	dûxan dûkel	धूम	dhūma	thuv	dhūān
83	ashes	xolkestâr	khākestar	خاکستَر	rākh	राख	ايرې ire	xwelî	भस्मन्	bhasman	ushara	suāh
84	burn	aẍirü	suzāndan (tr.) suxtan (intr.)	سوزاندَن سوختَن	jalnā (intr.) jalānā (tr.)	जलना जलाना جلنا جلانا	سوځېدل / سېځل swad͡zawəl / sed͡zəl	şewtî sotîn	दह् ज्वल्	dah jyal	phabol	sārna	судзын
85	road	rûg	rāh jāde khiābān	راه	saṛak	सड़क سڑک	لار lɑr	rê	पथ/पथन् मार्ग	patha/pathan mārga	drom	sarak	фæндаг
86	mountain	xoʲ	kuh	کوه	pahāṛ	पहाड़ پہاڑ	غر γar	çiya sax	पर्वत गिरि शैल	parvata giri śaila	plaj	pahār	хох
87	red	sorî	qermez sorkh	قِرمِز سُرخ	lāl	लाल لال	سور sur	sor	लोहित रक्त रोहित	lohita rakta rohita	lolo	lāl	сырх
88	green	kāskî / sābzî	sabz	سَبز	harā	हरा هرا	شين ʃin	hêşîn kesk	हरि/हरित	hari/harita	zeleno	hara	цъæх, кæрдæгхуыз
89	yellow	zêrî	zard	زَرد	pīlā	पीला پیلا	زېړ / ژېړ zeɽ / ʒeɽ	zer	पीत	pīta	galbeno	pīla
90	white	sāfêdî	sefid	سِفید	safed	सफ़ेद سِفید	سپين spin	spî	श्वेत पाण्डु शुभ्र	śveta pāṇḍu śubhra	parno	chitta	урс
91	black	sîyâhî / rāşî	siāh	سیاه	kālā	काला کالا	تور t̪or	reş	कृष्ण काल श्याम	kṛṣṇa kāla śyāma	kalo	kāla	сау
92	night	şāv / gāceh	shab	شَب	rāt/rātri	रात/रात्रि رات	شپه ʃpa	şev	रात्रि रजनी निश् नक्त	rātri rajanī niś nakta	ratyi	rāt	æхсæв
93	warm	gārmî	garm	گَرم	garam	गरम گرم	تود t̪awd̪	germ	उष्ण	uṣṇa	tato	garam	хъарм
94	cold	sārdî	sard	سَرد	ṭhaṇḍā	ठंडा ٹهنڈا	يخ jax	sar	शीत	śīta	shudro	thanda	уазал
95	full	pirhâyî	pur	پُر	pūrā	पूरा پورا	پوره pura	tijî pirr	पूर्ण तृप्त	pūrṇa tṛpta	pherdo	pūra	йедзаг
96	new	nûyî	now tāze	نَو تازِه	nayā	नया نیا	نوی nəwai	nû	नव नूतन नवीन	nava nūtana navīna	nyevo	navān	нæуæг
97	good	bâşî / rindî	khub	خوب	acchā	अच्छा اچها	ښه xə/ʂə	qenc baş rind	साधु शुभ सत् भद्र	sādhu śubha sat bhadra	lasho	changa	Хорз
98	round	gird	gerd	گِرد	gol	गोल گول	غونډ ɤwəŋɖ	girover	मण्डल वर्तुल	maṇḍala vartula	oblo	gol	тъымбыл
99	dry	zoxâyî / arīdî	khoshk	خُشک	sūkhā	सूखा سوکها	وچ wәt͡ʃ	zuha	शुष्क	śuṣka	shuko	sukka
100	name	nâv	nām esm	نام اِسم	nām	नाम نام	نوم num	nav	नामन् नाम	nāman nāma	anav	nām	ном

This page is under construction, as of November 2020.