An Bhlaoighne/Lexicon: Difference between revisions

m
 
(466 intermediate revisions by 2 users not shown)
Line 1: Line 1:
== Lexicon ==
== Lexicon ==
citation form for nouns is def pl unless stated otherwise
citation form for nouns is def pl unless stated otherwise
* sága = musical scale
* thalla = ''preposed impolite imperative particle''
* earfhsága = MOS scale
* társcaí = 'truth'
* focar = block, tile, fundamental domain
* tárasc = 'true'
** focaradh, focaráid = to tile
* tiúiteach = (formal) house
* séamus = sun
* guch = country
** gach guch = every country
* an Gabála = Kabbalah
* sintiúil = seeing as, because
* seanphaí = senpai
* trí = without
* blí = through
* an Mhalgais = Malagasy
* an Thaoilleabais = Greek (from Hy Lạp)
* anns an = this
* ann an = that
* meadhall = bar, club
* munaí = pattern
* néidh = ney
* saicín = knife
* an bhraille = finger
* bóidhead = to meditate
* shalómh = hello, greeting
* seana = year of age (Irish sean 'old', Hebrew šånå 'year')
** Cear go dhseamhta sheana = He is 30 years old
* an Riphis = Riphean
* soicheall = common sense; intelligence (Irish reflex of hypothetical Proto-Celtic **sukʷēslā 'good sense', and sounds like Hebrew שכל ''sekhel''; PCel *kʷēsla is the source of Irish ''ciall'' 'sense')
* ciarán = ray, radiation
* sineobhar = conifer
* roing = possible; roingid = ability
* qhaoi, qaoi = moss
* dhxaoi, xaoi = door
* caoine, caoinid = to lament, to keen (Ir. caoineadh + Hebrew qinå)
* taoine, taoinid = to fast (Ir. aoine + Heb. ta3nit)
* rugalach, rugalaigh = rugelach
* an hAlbannais = [[Albionian]]
* ogham = in addition, furthermore
* adhára = to jump
* an eamaí = god; any supernatural being (Emmy Noether's surname is a shortening of Egyptian pa-p3-nťr in Irta, thus etymologically "god")
*aobhdha = pleasant
*an qeamh = love
* mbliach = soul; sentient being
* Síora = a woman's name
* aoileann, aoileanna = tree (Irish name, matched to אילן)
* mu = in order to
** múidh = enough
* cófh = (of a disease) to spread
** an chófhaid = epidemic
** cófhaid an naintín = pandemic
* xoir, xoirid = to act
* baodh = just, fair
* smaoing, smaoingir = to judge (BH שפט)
** smaoingid = justice; judgment, verdict (BH משפט)
** smaoingeamh = judge (BH שופט; could hypothetically refer to biblical Judges, but this doesn't have the same context)
* uath, uatha = letter of the alphabet <- Heb אוֹת, Wilson's Uath keyboard from the Alphabet Series
**uathméal = alphabet, from uath "letter" + méal "word"
* xeath, xeathair = to walk
* maoi, maoi = antidepressant
* gaois, gaoise = street
* sraoi, sraoi = arm
* raoi = wide
* slaoine, slaoin = star
* scaoi, scaoidh = sea
* snaoi, snaonna = to sell
** snaoinnín = market
* féar, féir = middle
** féir mu-H X = by X-ing
** go bhféir = in the middle of
** féaraí = intermediate; ''an féaraí'' (math) mediant
* ríomh, ríomhán = to curve
* fearmad = open question
* coch- (no mut) = re-
** coch-seadar, coch-seadraid = to reflect
* grómamh = coarse
* parsall = knot
* stíofall = real
* cearn = complex
* óidreag = wave
** óidrigín = representation (math)
* codaire = to embed
* earbh, earbhaidh = to choose, to take subsets (Erv Wilson's CPS); ''n earbh k'' = n choose k
* méarú = mountain
* seibhis = (Dheofáid) chill electronic music
* an mos = calendar
* nór, nóra = apple
** nóra fhaimhdhár = pomegranate (calqued from Latin)
** nóra na dqutha = potato (apple of the earth)
* béarrach, béarracha = advocate, representative (from interpreting Mi Shebeyrach, a prayer said for the sick, as Irish ''**[is] mise Béarrach'' 'I'm "Béarrach"')
** béarrachadh, béarracháid -- to advocate for sb
* an Nadáthais = Netagin
* an Séimhris = Tseer
* an Naengais = Windermere
* an Fhíbis = Wiebian
* an Mháigeárais = Hungarian
* an Fháilishis = Welsh
* an Gháidhlig = Scottish Gaelic
* an Spáinnis = Spanish
* an Fhrancais = French
* an Theodais = Germanic
* an Dhoitis = German
* an Saigheámais = Thai
* an Fhiatnámais = Vietnamese
* an hAnngúgais = Korean
* an Niopónais = Japanese
* an Riúichiúis = Ryukyuan
* an Shínis = Chinese
** an Shínis Dhial = Mandarin
** an Cóntúngais = Cantonese
* an Mhóbhais = Hmong
* an hÓshailis = English
* an Shéilis = Salishan
** an Dhaofháimis = Lushootseed
* an Thongfhais = Tongva
* an Leanápais = Lenape
* an Dhuineis = Athabaskan
** an Dhacaillis = Carrier
** an Nábhachais = Navajo
** an Xhincithis = Tlingit
* an hAlghóigis = Algonquian
* an Dharamhailis = Dharawal
* an Bharlpiris = Warlpiri
* an Phitintearais = Pitjantjatjara
* an Mhaorais = Maori
* an hAbhaithis = Hawaiian
* an Shámuais = Samoan
* an Chirbhithis = Kiribati
* an Thaghálghais = Tagalog
* an Nusaidris = Indonesian
* an Dheáfhais = Javanese
* an Shimhealais = Sinhala
* an Niocabhárais = Nicobarese languages
* an Chmaeis = Khmer
* an Cháisithis = Khasi
* an hIndithis = Hindi
* an Bhanglais = Bengali
* an Mharáthais = Marathi
* an Phársais = Persian
* an Phársais Luinge = Old Persian
* an Rúsais = Russian
* an hÉastnais = Estonian
* an Leitis = Latvian
* an Fhinnis, an Shuamais = Finnish
* an hIfhéadais = Hivantish
* an Phóilis = (Earth) Polish
* an Lítfhis = (Earth) Lithuanian
* an hÓidis = Sanskrit
* an Thaimhris = Tamil
* an Mhiosrais = Egyptian
* an hArómais = Aramaic
* an Ghalóisis = Galoyseg
* an Chnaonais = [[Knench]]
* an hAróbhais = Arabic
* an Gheafhónais = Greek
* an Sphoradais = [[Old Azalic]]
* an hIotailcis = Latzial; (Earth) Italian
* boing, boingid = to bounce
* an hIbhris = Hebrew
* Aisceanashaí = Ashkenazi
* an hAisceanashais = Yiddish
* cló = river
* an Fhábh = (cranberry morpheme) Clofabolocin
* gné = big
* fuíogh = difficult
* an Chló Fhábh = (Tricin) the Clofabin River
** Cló an Fhábhais = [[Clofabosin]]
** Cló na Fábhaí = Clofabian; Clofabian person
* an Núrais = [[Nurian]]
* ach = but (Irish ''ach'', Hebrew אך ''akh'')
* gurbán, gurbáin = cat (from reading Pangur Bán as Pan Gurbán "Mr. Gurbán")
* aoineabh = (''non-prescriptive'') grape (Irish interpretation of Tsarfati Hebrew ענב ''eynăv'')
* lang, langanna = to load; to demand
* langann = load
* an shígeáid = nature
* an shae = licorice
* an bhfaras = salt
* shaefharas = salmiakki
* cnaoi = forest
* foing = light
** foingeadh = to illuminate
* fíona = woman
* aomh = name
* steo, steonna = to sneeze
* airchior = background, environment; an Airchior = (Dheofáid) God
* Pairín an hEidhm = (''CF Tricin'') Fishome
* eidhm = fish
* eidhmeadh, eidhmeáid = to fish
* antón = bee
* antóinín = beehive (Antonin "Dvora"k; in universe composer Antonìn Dworàc)
* bhló = shark
** an Bhló hAoi Ghné "blue big shark" is a popular plush doll in Future Tricin/CF Tricin, sometimes used as a symbol for An Bhl?
* siobhán (can be written {{Gael|⁊}}) = and (more literary than ''a gús'')
* an tanaí = condition (from Heb תנאי); tanaí do = if (in Dheofáid)
** tanaíodh, tanaíonna (bho...) = to depend (on...)
* an theamhar = chain
* gaos, an ghaosanna = to distribute, to spread
* aoil, an h-aoilir = to connect
* cóinig = network, (graph theory) graph
* naoith, an naoithir = to go up (from Egyptian *nāťar 'god')
** naoithir = going up
** tanaí an theamhra naoithir = Noetherian condition
* airt, an h-airtín = to go down (from an Irta Neo-Arabic word ''art'' 'earth')
** tanaí an theamhra airtín = Artinian condition
* Éire /e:jre/ = Ireland
* an Ghaeilge /an ghaeilge/ = Irish
* an Ghaelainn /an ghaelain:/ = Munster Irish; (CF Tricin) Irish
* an Bíor = (''Tricin, CF Tricin'') Anbir
* Eidhm an Fhoing = (''Tricin, CF Tricin'') Andaegor (country south of Fyxoom)
* shothar = rose
** shothrú = pink
* sága = music
* súpastara = ladder (from Windermere ''păstar'' 'staircase')
* súpastar an shága = musical scale
* bord = (algebra) module (acronym of '''''b'''alba go n-'''o'''ighneadh '''r'''uiseáid ba '''d'''áifhe'' --- structure absorbing multiplication by a ring)
* smith = free
* smith = free
** smitheadh, an smitheáid = to free
** smitheadh, an smitheáid = to free
* blaoigh, an bhlaoighne = to speak
* blaoigh, an bhlaoighne = to speak
* eoghan, an heoghan = to tune
* eoghan, an heoghan = to tune
* sia, an shianna = to build
* sia, an shianna = to build; to bear fruit
** sia + VN = to VERB repeatedly  
** sia + VN = to VERB repeatedly  
* óisín = smoke (Irish name, matched to Heb. עשן)
** ''Sia!'' = a greeting and farewell, lit. 'may you build'
** siamh = healthy
* íde = vapor, steam, mist (Irish name, matched to Heb. אד)
* íde = vapor, steam, mist (Irish name, matched to Heb. אד)
* siobhán = week (Irish name, matched to ''seven'')
* carman = vine (Irish name, matched to כרם)
* carman = vine (Irish name, matched to כרם)
* pól, an phólanna = to fall (Irish name, matched to ליפול)
* pól, an phólanna = to fall (Irish name, matched to ליפול)
* fothad = peg (Irish name, matched to Arabic watad)
* fothadh = peg, wedge (Irish name, matched to Arabic watad)
* dáithí = pious (Irish name, matched to דתי 'religious')
* daith = religious law (backformation from ''daithí'')
* daithí = observant (Irish name, matched to דתי 'religious')
* rónán, an rónánáid = to rejoice (Irish name, matched to רונן)
* rónán, an rónánáid = to rejoice (Irish name, matched to רונן)
* colm = word (Irish name, matched to Arabic kalima)
* colm = word (Irish name, matched to Arabic kalima)
* éamon = true (Irish name, matched to אמן)
* éamon = training (Irish name, matched to אימון)
* eachaidh = single (Irish name, matched to אחד)
* eachaidh = single (Irish name, matched to אחד)
* neasa, an neasanna = to carry (Irish name, matched to נשא)
* neasa, an neasanna = to carry (Irish name, matched to נשא)
* niall = shoe (Irish name, matched to נעל)
* niall = shoe (Irish name, matched to נעל)
* mairéad, an mhairéadair = to rebel (Irish name, matched to מרד)
* mairéad, an mhairéadair = to rebel (Irish name, matched to מרד)
* máire, an mháireanna = to disobey (Irish name, matched to מרי)
* máire = bitter (Irish name, matched to מר)
* aodh = still  (Irish name, matched to עוד)
* aodh = still  (Irish name, matched to עוד)
* séamus, an shéamusáid = to use (Irish name, matched to השתמש)
* bhúlaim = vector (list)
** dé-bhúlaim = covector
* bpeisligh = matrix
** dé-pheisligh = transpose
* dé-scairteadh, dé-scairteáid = dualize
* séamus, an shéamus = to use (Irish name, matched to שימוש)
* caoimhe, an chaoimhir = to stand (Irish name, matched to קם)
* caoimhe, an chaoimhir = to stand (Irish name, matched to קם)
* niamh, an niamhair = to sleep (Irish name, matched to נם)
* niamh, an niamhair = to sleep (Irish name, matched to נם)
* sadhbh = autumn (Irish name, matched to סתיו)
* sadhbh = autumn (Irish name, matched to סתיו)
* saoirse , an shaoir = to sing (Irish name, matched to לשיר)
* saoirse = root (Irish name, matched to שורש)
* ciara, an chiaráid = to happen (Irish name, matched to קרה)
* ciara, an chiaráid = to happen (Irish name, matched to קרה)
* darragh = path (Irish name, matched to דרך)
* darragh = grade, rank (Irish name, matched to דרג ''dereg'')
* aisling = dream (Irish name, matched to אשליה 'illusion'; also means 'dream, vision' in Irish)
* aisling [ˈajsl&#810;iŋg] = dream, vision (חזון) (Irish name, matched to אשליה 'illusion'; also means 'dream, vision' in Irish)
* róisín = first (ro-óis-ín, from óis '1'; Irish name, matched to ראשון)
* róisín [ˈɾo&#798;ːjs&#810;iːn̪]  = first (ro-óis-ín, from óis '1'; Irish name, matched to ראשון)
** róisíní = prime
** róisíní [ˈɾo&#798;ːjs&#810;iːn̪iː] = (''mathematics'') prime; initial; primary (ראשוני)
* -áid = -ment, -ation
* focar [ˈfo&#798;kaɾ] = block, tile, repeating unit, fundamental domain
* íofhórdhár = experimental
** focaradh, focaráid [ˈfo&#798;kaɾad&#810;ʱ‚ ˈfo&#798;kaɾaːjd&#810;] = to tile
** íofhórdhárach = experimentally
* íofhórdhár [iːo&#798;fʰo&#798;ːɾd&#810;ʱaːɾ] = experimental
* an shianna i róisíní = primodality (lit. the building on primes)
** íofhórdhárach [iːo&#798;fʰo&#798;ːɾd&#810;ʱaːɾakʰ] = experimentally
* eoghan uard smith = regular temperament (eoghan 'tuning', uard 'module', smith 'free')
* an shianna i róisíní [an sʰian&#810;ːa i ɾo&#798;ːjsiːn&#810;iː] = primodality (lit. the building/fructification on primes)
* eoghan bhord smith [e&#798;o&#798;gʱan&#810; bʱo&#798;ɾd&#810; smit&#810;ʰ] = regular temperament (eoghan 'tuning', bord 'module', smith 'free')
* an bhaobhabh = baobab
* an bhaobhabh = baobab
* do snuim = sweet
* do snuim = sweet
Line 49: Line 265:
* an báinn = any food made from dough instead of unground grain (Talmans and Bjeheondians traditionally eat boiled whole wheat grains), usually refers to bread eaten as staple but can refer to foods eaten as a whole meal or desserts too
* an báinn = any food made from dough instead of unground grain (Talmans and Bjeheondians traditionally eat boiled whole wheat grains), usually refers to bread eaten as staple but can refer to foods eaten as a whole meal or desserts too
** an báinn mí = baguette, hoagie
** an báinn mí = baguette, hoagie
** an báinn xeo = crepe, pancake
** báinn an xeo = crepe, pancake (sweet or savory)
** an báinn snuim = cake
** an báinn snuim = cake
** an báinn cuan = steamed spring rolls
** an báinn soigheamh = pie (lit. filled ''báinn'')
** an báinn cuan snuim = steamed rice cake, e.g. Korean or Japanese
** an báinn chuan = steamed spring rolls
** an báinn chuan snuim = steamed rice cake, e.g. Korean or Japanese
* an Éada = Etalocin
* an Éada = Etalocin
* an Talamh = Talma
* an Talamh = Talma
Line 58: Line 275:
* dó = city, construct dá-L
* dó = city, construct dá-L
** an Dá Shionnach = Shinach City/Erkusinax (capital of Bjeheond); by metonymy, Bjeheond
** an Dá Shionnach = Shinach City/Erkusinax (capital of Bjeheond); by metonymy, Bjeheond
*** (do/na) Sionnachaí, Dá-Shionnachaí = an inhabitant of Tălie Shinach
*** (do/na) Sionnachaí, Dá Shionnachaí, Dá na Sionnachaí <!--like "beit ha-lachmi"--> = an inhabitant of Tălie Shinach
** an Dá hAlc = Alcve
** an Dá hAlc = Alcve
** an Dá Bhiangall = Erkwisngwal
** an Dá Bhiangall = Erkwisngwal
** an Dá Phreich = Erkuprek
** an Dá Phreich = Erkuprek
** an Dá Xhéid = Erkulled
** an Dá hAixéid = Erkulled
** an Dá Dhrádas = Erkudrads
** an Dá Dhrádas = Erkudrads
** an Dá hEabhrac Logh = New York City
** an Dá hEabhrac Logh = New York City
Line 70: Line 287:
** an Sheo-Úr = Seoul
** an Sheo-Úr = Seoul
** an Mhoscamh = Moscow
** an Mhoscamh = Moscow
** an Dá Chadanceart = Bangkok
** an Dá Chadéanceannceart = Bangkok
** an Dá Dheilí Logh = New Delhi
** an Dá Dheilí Logh = New Delhi
** an Dá Bhangalóir = Bangalore
** an Dá Bhangalóir = Bangalore
** an Dá Cheannaí = Chennai
** an Dá Cheannaí = Chennai
** an Dá Hó-Tí-Minn = Ho Chi Minh City
** an Dá Hó-Tí-Minn = Ho Chi Minh City
* an Qapuaillí = Txapoalli
* an Seapuaillí = Txapoalli
*an niútann = force
*an niútann = force
*an diúl = energy
*an diúl = energy
Line 85: Line 302:
*fáradh, fáráid = to contain
*fáradh, fáráid = to contain
*an ceilbhín = furnace, oven
*an ceilbhín = furnace, oven
* ''dé-'' = co-  
* ''dé-'' (+ L) = co-  
** ''an dé-rámh'' = cohomology (rámh is a portmanteau, from ''an rátha'' "cycle" and ''an símh'' "boundary")
** ''an dé-rámh'' = cohomology (rámh is a portmanteau, from ''an rátha'' "cycle" and ''an símh'' "boundary")
** ''an dé-mhórgáin'' = complement
** ''an dé-mhórgáin'' = complement
** ''an dé-scairteas'' = mind-body dualism, also any kind of duality or complementary relationship
** ''an dé-scairteas'' = mind-body dualism, also any kind of duality or complementary relationship
** ''an dé-shnam'' = coffee (desnam = coffee in Eevo)
** ''an dé-shnamh'' = coffee (desnam = coffee in Netagin)
* scairt = part, human faculty
* ''scairt'' = part, humanl faculty
* ''nash'' - game, match, competition
* ''nash'' - game, match, competition
* ''do qeo'' - special, holy
* ''do qeo'' - special, holy
* ''do bhibhím'' - to be mixed up
* ''an bhibhímbháb'' - bibimbap (from Irta), the state of being a mixture/melange
* ''an bhibhímbháb'' - bibimbap (from Irta), the state of being a mixture/melange
* ''an bhibhímbháibheamh'' - mayhem
* ''an bhibhímbháibheamh'' - mayhem
* ''gaochthasainn'' - nevermore (In CF Tricin, from Camalanabha ''gaocha'' 'raven')
* ''gaocha'' - raven
* ''gnaish, an gnaishir'' - to want
* ''gaochthasainn'' - nevermore
* ''neish'' - first
* ''gnaish, an ghnaishir'' - to want
* ''neish'' - the former
* ''nárfha'' - sky, heaven
* ''nárfha'' - sky, heaven
* ''nárfhaín'' - galaxy
* ''nárfhaín'' - galaxy
* ''shán'' - mountain
* ''an Shán Ghaí'' - a mountain
* ''an Shán Ghaí'' - a mountain
* ''a gús, gús'' 'and'
* ''a gús, gús'' 'and'
Line 113: Line 329:
* ''anuraidh'' 'last year'
* ''anuraidh'' 'last year'
* ''gálóiseadh'' - to permute
* ''gálóiseadh'' - to permute
* ''aibheall'' - to commute
* ''aibhleadh'' - to commute
* ''cumhradh'' - to extend
* ''cumhradh'' - to extend
* ''-adh'' - verbalizer
* ''-adh'' - verbalizer
* ''cumhar'' - wide, big (of spaces) (wāsi3, 넓다)
* ''cumhar'' - wide, big (of spaces) (wāsi3, 넓다)
* ''fuiréir'' - wave
* ''fuiréir'' - wave
* ''gaon'' - genius (from Heb)
* ''módar'' - genius
* qé - egg
* qé - egg
* giofhta - happy
* féadh - happy
* xáimeach - festive (from Heb)
* xáimeach - festive (from Heb); (Dheofáid) solemn, holy, serious
** chág xháimeach - festival
** chág xháimeach - festival; holiday
** chág xháimeach do giofhta - happy holidays - etymological doublet inspired by "gut yom tov" in Yiddish
** chág xháimeach do féadh - happy holidays - etymological doublet inspired by "gut yom tov" in Yiddish
* craoi = after, last (I stole it from Khmer kraoy)
* craoi = after, last (I stole it from Khmer kraoy)
**inflected forms: craomhúr, craomhaiq,  
**inflected forms: craomhúr, craomhaiq,  
* aoi, an haonna = to give
* aoi, an haonna = to give
* aoi = island
** an aonnmhadh = data
* aoi = blue
* bánach = space
* bánach = space
* an h-ilbheart - inclination, angle
* an h-ilbheart - inclination, angle
* luidhne = face
* luidhne = face
* aqhaimh = bone (from Heb)
* qhorm = bone
* adhbh = tooth
* adhbh = tooth
* glóime = skein
* glóime = skein
* paorsa = ball
* paorsa = ball
* slaobha = wreath
* slaobha = wreath
* eánaí = laurel
* eánaí = laurel (stolen from Nurian)
* óimidh = bean
* óimidh = bean
* ánaí = elephant
* ánaí = elephant
Line 145: Line 362:
* madháil = stem
* madháil = stem
* an dtólmha = leaf
* an dtólmha = leaf
* an dráice = grape
* an dráice = raisin (grape in older usage)
* dtólmha dráice = stuffed grape leaves (phonosemantic matching of ντολμαδάκια)
* dtólmha dráice = stuffed grape leaves (phonosemantic matching of ντολμαδάκια)
138,726

edits