Hawari language: Difference between revisions

21,691 bytes added ,  11 September 2022
m
no edit summary
No edit summary
mNo edit summary
 
(28 intermediate revisions by 2 users not shown)
Line 4: Line 4:
| nativename = Zimâna Ħāwārî<br/>زۀماٚنا حەٙوەٙری<br/>
| nativename = Zimâna Ħāwārî<br/>زۀماٚنا حەٙوەٙری<br/>
[[File:ZimanaHawari(Tongtsehayi).png|35px|frameless|center]]
[[File:ZimanaHawari(Tongtsehayi).png|35px|frameless|center]]
| pronunciation = {{zɯ.ˈmɑː.na ˈħæ.wæˑ.riˑ|}}
| pronunciation = zɯ.ˈmɑː.na ˈħæ.wæˑ.riˑ
| creator = MansenBk
| creator = User:MansenBk
| states = no specific
| states = no specific
| ethnicity = no specific
| ethnicity = no specific
Line 21: Line 21:
| stand4 = [[Ruzhevayi]]
| stand4 = [[Ruzhevayi]]
| stand5 = [[Ruzhoavi]]
| stand5 = [[Ruzhoavi]]
| map = Bāyrâẍa Ħāwārømân.png
| map = Bāyrâẍa Nûyîya Ħāwārømân.png
|mapcaption = The Hawari flag
|mapcaption = The Hawari flag
| script = [[Latin script]], [[Arabic script]]}}
| script = [[Latin script]], [[Arabic script]], [[Tongtsehayi]], [[Basitki]]}}
'''Hawari''', natively '''Ħāwārî''' (IPA:  {hə'wʌɹɪ}, {ˈħæwæˑriˑ}), sometimes also spelled '''Hwari''', is an a posteriori constructed auxillary language in the [[Northwestern Iranian languages|Northwestern Iranian group]] of the [[Indo-European languages|Indo-European family]]. Speakers of the language are called [[Hawars]]. The total number of Hawari-speakers is 1.
'''Hawari''', natively '''Ħāwārî''' (IPA:  {hə'wʌɹɪ}, {ˈħæwæˑriˑ}), sometimes also spelled '''Hwari''', is an a posteriori constructed auxillary language in the [[Northwestern Iranian languages|Northwestern Iranian group]] of the [[Indo-European languages|Indo-European family]]. Speakers of the language are called [[Hawars]]. The total number of Hawari-speakers is 1.


Hawari belongs to the Hawaric Northwestern Iranian group of the [[Indo-Iranian languages|Indo-Iranian]] branch.
Hawari belongs to the Hawaric Northwestern Iranian group of the [[Indo-Iranian languages|Indo-Iranian]] branch.


==Phonology and Orthography==
==Phonology and Orthography<br/>Fonoloj û Ậrtoǧraf<br/>فۆنۆلۆژ ئۉ ئاٚ‌ْرتۆغراف==


===Alphabets and Pronounciation===
===Alphabets and Pronounciation===


{| class="wikitable" border="1"
{| class="wikitable" border="1"
! rowspan="3"|
! rowspan="2"|
! colspan="4" align="center" |The most important scripts with IPA
! colspan="2" align="center" |The Latin Hawari Alphabet
! rowspan="3" |Sound type
! colspan="1" align="center" |Conscripts
|-
|-
! colspan="2" align="center" |Latin
! Letter
! rowspan="2" |IPA
! IPA
! rowspan="2" |Arabic
! rowspan="2" |Tongtsehayi
|-
|-
!Latin
| '''(1)''' || A a || a
!double*
|-
|-
| '''(1)''' || A a || - || a || ا || v || [[File:Hawari A.png|20px|frameless|center]]
| '''(2)''' || Á á ||
|-
|-
| '''(2)''' || Ã ã || - || ã || اࣸ || v || [[File:Hawari Ã.png|20px|frameless|center]]
| '''(3)''' || Ȧ ȧ || a, turns to ɛ after declension
|-
|-
| '''(3)''' || Ȧ ȧ || - || a / ɛ (f) || ا࣪ || v || [[File:Hawari Ȧ.png|20px|frameless|center]]
| '''(4)''' || Å å || a, vanishes after declension
|-
|-
| '''(4)''' || Å å || - || a / - (f) || ا࣫ || v || [[File:Hawari Å.png|20px|frameless|center]]
| '''(5)''' || Ã ã || ã
|-
|-
| '''(5)''' || Â â || - || ɑ/ˑ/ː || اٚ || v || [[File:Hawari Â.png|20px|frameless|center]]
| '''(6)''' || Â â || ɒ
|-
|-
| '''(6)''' || Ậ ậ || - || ɔ || اٚ࣪ || v || [[File:Hawari Ậ.png|20px|frameless|center]]
| '''(7)''' || Ẫ ẫ || ɒ̃
|-
|-
| '''(7)''' || Ẫ ẫ || - || ɔ̃ || اࣷ || v || [[File:Hawari Ẫ.png|20px|frameless|center]]
| '''(8)''' || Ậ ậ || ɔ
|-
|-
| '''(8)''' || Ā ā || - || æ/ˑ || ەٙ || v || [[File:Hawari Ā.png|20px|frameless|center]]
| '''(9)''' || Ā ā || æ
|-
|-
| '''(9)''' || Ä ä || - || æː || ەٙٙ || v || [[File:Hawari Ä.png|20px|frameless|center]]
| '''(10)''' || Ä ä || æː
|-
|-
| '''(10)''' || Ă ă || Ăă ăă || ɐ̯ || اٛ || s || [[File:Hawari Ă.png|20px|frameless|center]]
| '''(11)''' || Ă ă || ɐ̯
|-
|-
| '''(11)''' || B b || Bb bb || b || ب || c ||
| '''(12)''' || B b || b
[[File:Hawari B.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(12)''' || Bʰ bʰ || Bh bh || bʱ || ٻ || c || [[File:Hawari Bʰ.png|20px|frameless|center]]
| '''(13)''' || C c || d͡ʒ
|-
|-
| '''(13)''' || C c || Cj cj || d͡ʒ || ج || c ||
| '''(14)''' || Ç ç || t͡ʃ
[[File:Hawari C.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(14)''' || Cʰ cʰ || Ch ch || d͡ʒʱ || ڃ || c || [[File:Hawari Cʰ.png|20px|frameless|center]]
| '''(15)''' || D d || d
|-
|-
| '''(15)''' || Ç ç || Çş çş ||t͡ʃ || چ || c ||
| '''(16)''' || Đ đ || ð
[[File:Hawari Ç.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(16)''' || Çʰ çʰ || Çh çh || t͡ʃʰ || ڇ || c || [[File:Hawari Çʰ.png|20px|frameless|center]]
| '''(17)''' || Ḍ ḍ ||
|-
|-
| '''(17)''' || Č č || - || .ʃt / ʃt. || ڄ || c ||
| '''(18)''' || Ḋ ḋ || ɖ
[[File:Hawari Č.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(18)''' || Ć ć || - || .st / st. || ڜ || c || [[File:Hawari Ć.png|20px|frameless|center]]
| '''(19)''' || Ḑ ḑ || d͡ʑ
|-
|-
| '''(19)''' || D d || Ḓ ḓ || d || د || c ||
| '''(20)''' || E e || ɛ
[[File:Hawari D.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(20)''' || Dʰ dʰ || Dh dh || dʱ || ڌ || c || [[File:Hawari Dʰ.png|20px|frameless|center]]
| '''(21)''' || Ė ė || ɛ, vanishes after declension
|-
|-
| '''(21)''' || Ḓ ḓ || - || dˑ || دّ || c || [[File:Hawari Ḓ.png|20px|frameless|center]]
| '''(22)''' || Ē ē || ɛː
|-
|-
| '''(22)''' || Đ đ || Ðđ đđ || ð || ذ || c || [[File:Hawari Đ.png|20px|frameless|center]]
| '''(23)''' || Ẽ ẽ || ɛ̃
|-
|-
| '''(23)''' || Đʰ đʰ || Đh đh || ðʰ || ڍ || c || [[File:Hawari Đʰ.png|20px|frameless|center]]
| '''(24)''' || Ê ê || e
|-
|-
| '''(24)''' || Ď ď || Dđ dđ || d͡ð || دٚ || c ||
| '''(25)''' || Ễ ễ ||
[[File:Hawari Ď.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(25)''' || Ḍ ḍ || Ḍḍ ḍḍ || dˤ || ڊ / ض || c || [[File:Hawari Ḍ.png|20px|frameless|center]]
| '''(26)''' || Ë ë || ə̃
|-
|-
| '''(26)''' || Ḋ ḋ || Ḋḋ ḋḋ || ɖ || ډ || c || [[File:Hawari Ḋ.png|20px|frameless|center]]
| '''(27)''' || F f || f
|-
|-
| '''(27)''' || Ḑ ḑ || Dĵ dĵ || d͡ʑ || دٛ || c || [[File:Hawari Ḑ.png|20px|frameless|center]]
| '''(28)''' || G g || ɡ
|-
|-
| '''(28)''' || E e || - || ɛ/ˑ/ː || ە || v || [[File:Hawari E.png|20px|frameless|center]]
| '''(29)''' || Ĝ ĝ || ɦ̬
|-
|-
| '''(29)''' || Ė ė || - || ɛ / - (f) || ە࣪ || v || [[File:Hawari Ė.png|20px|frameless|center]]
| '''(30)''' || Ǧ ǧ || ɣ
|-
|-
| '''(30)''' || Ẽ ẽ || - || ẽ || ەࣷ || v || [[File:Hawari Ẽ.png|20px|frameless|center]]
| '''(31)''' || Ģ ģ || ɟ
|-
|-
| '''(31)''' || Ê ê || - || e/ˑ/ː || ێ || v || [[File:Hawari Ê.png|20px|frameless|center]]
| '''(32)''' || H h || h, turns to j after declension
|-
|-
| '''(32)''' || Ễ ễ || - || ẽ || یࣸ || v || [[File:Hawari Ễ.png|20px|frameless|center]]
| '''(33)''' || Ḧ ḧ || h
|-
|-
| '''(33)''' || Ë ë || - || ɯ̃ || ەࣸ || v || [[File:Hawari Ë.png|20px|frameless|center]]
| '''(34)''' || Ĥ ĥ || ɦ
|-
|-
| '''(34)''' || -eh || - || ɛˑh / ɛj (f) / ɛt (f) || ے || i || [[File:Hawari Eh.png|20px|frameless|center]]
| '''(35)''' || Ħ ħ || ħ
|-
|-
| '''(35)''' || -êh || - || eˑh / ej (f) / et (f) || ےٛ || i || [[File:Hawari Êh.png|20px|frameless|center]]
| '''(36)''' || ᴴ ʰ || ʰ
|-
|-
| '''(36)''' || F f || Ff ff || f || ف || c || [[File:Hawari F.png|20px|frameless|center]]
| '''(37)''' || I i || ə
|-
|-
| '''(37)''' || Fʰ fʰ || Fh fh ||fʰ || فٚ || c || [[File:Hawari Fʰ.png|20px|frameless|center]]
| '''(38)''' || Į į || ə, vanishes after declension
|-
|-
| '''(38)''' || G g || Gg gg || g || گ || c || [[File:Hawari G.png|20px|frameless|center]]
| '''(39)''' || Î î || i
|-
|-
| '''(39)''' || Gʰ gʰ || Gh gh || gʱ || گٛ || c || [[File:Hawari Gʰ.png|20px|frameless|center]]
| '''(40)''' || Ī ī ||
|-
|-
| '''(40)''' || Ĝ ĝ || Ĝ ĝ || ʁ̬ || ڠ || c || [[File:Hawari Ĝ.png|20px|frameless|center]]
| '''(41)''' || Ĩ ĩ || ĩ
|-
|-
| '''(41)''' || Ǧ ǧ || Ǧǧ ǧǧ || ɣ || غ || c || [[File:Hawari Ǧ.png|20px|frameless|center]]
| '''(42)''' || J j || ʒ
|-
|-
| '''(42)''' || Ģ ģ || Gĵ gĵ ||ɟ || گٚ || c || [[File:Hawari Ģ.png|20px|frameless|center]]
| '''(43)''' || Ĵ ĵ || ʑ
|-
|-
| '''(43)''' || H h || Hh hh || h / j (f) / t (f) || ھ || i || [[File:Hawari H.png|20px|frameless|center]]
| '''(44)''' || ᴶ ʲ || −, turns to ' after declension
|-
|-
| '''(44)''' || Hʰ hʰ || Hhʰ hhʰ || ɦ || ھٚ || c || [[File:Hawari Hʰ.png|20px|frameless|center]]
| '''(45)''' || K k || k
|-
|-
| '''(45)''' || Ḧ ḧ || Ḧḧ ḧḧ || h || ھْ || c || [[File:Hawari Ḧ.png|20px|frameless|center]]
| '''(46)''' || Ǩ ǩ || q͡x
|-
|-
| '''(46)''' || Ĥ ĥ || Ĥĥ ĥĥ || χ̬ || ھٛ || c || [[File:Hawari Ĥ.png|20px|frameless|center]]
| '''(47)''' || Ķ ķ ||
|-
|-
| '''(47)''' || Ħ ħ || Ħħ ħħ || ħ || ح || c || [[File:Hawari Ħ.png|20px|frameless|center]]
| '''(48)''' || L l || l
|-
|-
| '''(48)''' || I i || - || ə/ˑ/ː || ۀ || v || [[File:Hawari I.png|20px|frameless|center]]
| '''(49)''' || Ĺ ĺ || ɫ
|-
|-
| '''(49)''' || Į į || - || ɯ / - (f) || ۀٚ࣪ || c || [[File:Hawari Į.png|20px|frameless|center]]
| '''(50)''' || Ł ł || ʎ
|-
|-
| '''(50)''' || Ǐ ǐ || Ǐy ǐy || ɯ(ˑ)j || ۀی || s || [[File:Hawari Ǐ.png|20px|frameless|center]]
| '''(51)''' || Ļ ļ || ɭ
|-
|-
| '''(51)''' || Î î || - || i/ˑ || ی || v || [[File:Hawari Î.png|20px|frameless|center]]
| '''(52)''' || Ḽ ḽ ||
|-
|-
| '''(52)''' || Ī ī || - || iː || یٙٙ || v || [[File:Hawari Ī.png|20px|frameless|center]]
| '''(53)''' || Ľ ľ || ɫ̩
|-
|-
| '''(53)''' || Ï ï || Ïy ïy || ɪ(ˑ)j || یٙ || s || [[File:Hawari Ï.png|20px|frameless|center]]
| '''(54)''' || M m || m
|-
|-
| '''(54)''' || Îy îy || Îyy îyy || i(ˑ)j || ؽ || s || [[File:Hawari Îy.png|20px|frameless|center]]
| '''(55)''' || Ṁ ṁ ||
|-
|-
| '''(55)''' || J j || Jj jj || ʒ || ژ || c || [[File:Hawari J.png|20px|frameless|center]]
| '''(56)''' || N n || n
|-
|-
| '''(56)''' || Jʰ jʰ || Jh jh ||ʒʱ || ڙ || c || [[File:Hawari Jʰ.png|20px|frameless|center]]
| '''(57)''' || Ń ń || ɲ
|-
|-
| '''(57)''' || ᴶ ʲ || - || - || ٖ || c || [[File:Hawari ᴶ.png|20px|frameless|center]]
| '''(58)''' || Ň ň || ŋ
|-
|-
| '''(58)''' || Ĵ ĵ || Ĵĵ ĵĵ || ʑ || ږ || c || [[File:Hawari Ĵ.png|20px|frameless|center]]
| '''(59)''' || Ŋ ŋ || ŋ, turns to ŋg after declension but letter remains
|-
|-
| '''(59)''' || K k || Kk kk || k || ک || c || [[File:Hawari K.png|20px|frameless|center]]
| '''(60)''' || Ṇ ṇ || ɴ
|-
|-
| '''(60)''' || Kʰ kʰ || Kh kh || kʰ || ڪ || c || [[File:Hawari Kʰ.png|20px|frameless|center]]
| '''(61)''' || Ṅ ṅ || ɳ
|-
|-
| '''(61)''' || Ǩ ǩ || Qx qx / Kx kx || q͡x / k͡x (d) || ڳ || c || [[File:Hawari Ǩ.png|20px|frameless|center]]
| '''(62)''' || Ņ ņ ||
|-
|-
| '''(62)''' || Ķ ķ || Ks ks || .ks / ks. || ګ || c || [[File:Hawari Ķ.png|20px|frameless|center]]
| '''(63)''' || O o || o
|-
|-
| '''(63)''' || Ḳ ḳ || Kŝ kŝ || c || کٚ || c || [[File:Hawari Ḳ.png|20px|frameless|center]]
| '''(64)''' || Ȯ ȯ || o
|-
|-
| '''(64)''' || L l || Ll ll || l || ل || c || [[File:Hawari L.png|20px|frameless|center]]
| '''(65)''' || Ō ō ||
|-
|-
| '''(65)''' || Lʰ lʰ || Lh lh || lʰ || ࢦ || c || [[File:Hawari Lʰ.png|20px|frameless|center]]
| '''(66)''' || Ö ö || œ
|-
|-
| '''(66)''' || Ĺ ĺ || Ĺĺ ĺĺ || ɫ || ڵ || c || [[File:Hawari Ĺ.png|20px|frameless|center]]
| '''(67)''' || Ø ø || ø
|-
|-
| '''(67)''' || Ł ł || Ły ły || ʎ || ݪ || c || [[File:Hawari Ł.png|20px|frameless|center]]
| '''(68)''' || Ǫ ǫ || ɜʊ̯
|-
|-
| '''(68)''' || Ļ ļ || Ļ ļ || ɭ || ڶ || c || [[File:Hawari Ļ.png|20px|frameless|center]]
| '''(69)''' || P p || p
|-
|-
| '''(69)''' || Ḽ ḽ || - || ɫ̩ / ɯ̆ɫ (d) || ڵْ || m || [[File:Hawari Ḽ.png|20px|frameless|center]]
| '''(70)''' || Q q || q
|-
|-
| '''(70)''' || Ľ ľ || - || l̩ || لْ || m || [[File:Hawari Ľ.png|20px|frameless|center]]
| '''(71)''' || R r || r
|-
|-
| '''(71)''' || M m || Mm mm || m || م || c ||
| '''(72)''' || Ř ř || ɹ
[[File:Hawari M.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(72)''' || Mʰ mʰ || Mh mh || mʰ || مٚ || c || [[File:Hawari Mʰ.png|20px|frameless|center]]
| '''(73)''' || Ŕ ŕ || ɽ
|-
|-
| '''(73)''' || Ḿ ḿ || Ḿy ḿy || mʲ || مِ || c || [[File:Hawari Ḿ.png|20px|frameless|center]]
| '''(74)''' || Ŗ ŗ ||
|-
|-
| '''(74)''' || N n || Ṋ ṋ || n || ن || c || [[File:Hawari N.png|20px|frameless|center]]
| '''(75)''' || Ṛ ṛ || ɹ̩
|-
|-
| '''(75)''' || Nʰ nʰ || Nh nh || nʱ || ڹ || c || [[File:Hawari Nʰ.png|20px|frameless|center]]
| '''(76)''' || S s || s
|-
|-
| '''(76)''' || Ń ń || Ńy ńy || ɲ || ڼ || c || [[File:Hawari Ń.png|20px|frameless|center]]
| '''(77)''' || Ş ş || ʃ
|-
|-
| '''(77)''' || Ň ň || Ňň ňň || ŋ || ݩ || c || [[File:Hawari Ň.png|20px|frameless|center]]
| '''(78)''' || Ṣ ṣ ||
|-
|-
| '''(78)''' || Ŋ ŋ || Ňŋ ňŋ || ŋ (fin) / ŋg (int, med) || ݩْ || c || [[File:Hawari Ŋ.png|20px|frameless|center]]
| '''(79)''' || Ṡ ṡ || ʂ
|-
|-
| '''(79)''' || Ṋ ṋ || nˑ || نّ || c || [[File:Hawari Ṋ.png|20px|frameless|center]]
| '''(80)''' || Ŝ ŝ || ç
|-
|-
| '''(80)''' || Ṇ ṇ || Ṇ ṇ || ɴ || نࣷ || c || [[File:Hawari Ṇ.png|20px|frameless|center]]
| '''(81)''' || T t || t
|-
|-
| '''(81)''' || Ṅ ṅ || Ṅ ṅ || ɳ || نࣸ || c || [[File:Hawari Ṅ.png|20px|frameless|center]]
| '''(82)''' || Ṯ ṯ || θ
|-
|-
| '''(82)''' || Ņ ņ || - || n̩ || نْ || m || [[File:Hawari Ņ.png|20px|frameless|center]]
| '''(83)''' || Ṭ ṭ ||
|-
|-
| '''(83)''' || O o || - || o/ˑ || ۆ || v || [[File:Hawari O.png|20px|frameless|center]]
| '''(84)''' || Ṫ ṫ || ʈ
|-
|-
| '''(84)''' || Ō ō || - || oː || ۆٙ || v || [[File:Hawari Ō.png|20px|frameless|center]]
| '''(85)''' || Ț ț || t͡ɕ
|-
|-
| '''(85)''' || Ȯ ȯ || - || o / - (f) || ۆ࣪ || v || [[File:Hawari Ȯ.png|20px|frameless|center]]
| '''(86)''' || ᵀ ᵗ || h
|-
|-
| '''(86)''' || Õ õ || - || õ || وࣸ || v || [[File:Hawari Õ.png|20px|frameless|center]]
| '''(87)''' || U u || u
|-
|-
| '''(87)''' || Ô ô || Ôw ôw || ɔw || ۈ || s || [[File:Hawari Ô.png|20px|frameless|center]]
| '''(88)''' || Û û ||
|-
|-
| '''(88)''' || Ö ö || - || œ || ۏ || v || [[File:Hawari Ö.png|20px|frameless|center]]
| '''(89)''' || Ũ ũ || ũ
|-
|-
| '''(89)''' || Ø ø || - || ø || ۋ || v || [[File:Hawari Ø.png|20px|frameless|center]]
| '''(90)''' || Ǔ ǔ || ɯ
|-
|-
| '''(90)''' || Ǫ ǫ || Ǫw ǫw || əʊ̯ || وࣺ || s || [[File:Hawari Ǫ.png|20px|frameless|center]]
| '''(91)''' || Ü ü || y
|-
|-
| '''(91)''' || P p || Pp pp || p || پ || c || [[File:Hawari P.png|20px|frameless|center]]
| '''(92)''' || Ů ů || v, turns to f after declension but letter remains
|-
|-
| '''(92)''' || Pʰ pʰ || Ph ph || pʰ || ڀ || c || [[File:Hawari Pʰ.png|20px|frameless|center]]
| '''(93)''' || V v || v
|-
|-
| '''(93)''' || Q q || Qq qq || q || ق || c || [[File:Hawari Q.png|20px|frameless|center]]
| '''(94)''' || W w || w
|-
|-
| '''(94)''' || R r || Rr rr || r || ر || c || [[File:Hawari R.png|20px|frameless|center]]
| '''(95)''' || Ŵ ŵ || ɸ
|-
|-
| '''(95)''' || Rr rr || Rrr rrr || r || ڕ || c || [[File:Hawari Rr.png|20px|frameless|center]]
| '''(96)''' || Ẃ ẃ || əw
|-
|-
| '''(96)''' || Rʰ rʰ || Rh rh || ɾʰ || رٛ || c || [[File:Hawari Rʰ.png|20px|frameless|center]]
| '''(97)''' || Ẁ ẁ || ew
|-
|-
| '''(97)''' || Ř ř || Řř řř || ɹ || ڒ || c || [[File:Hawari Ř.png|20px|frameless|center]]
| '''(98)''' || Ẇ ẇ ||
|-
|-
| '''(98)''' || Řʰ řʰ || Řh řh || ɹʱ || رࣸ || c || [[File:Hawari Řʰ.png|20px|frameless|center]]
| '''(99)''' || ᵂ ʷ || ʷ
|-
|-
| '''(99)''' || Ŕ ŕ || Řŕ řŕ || ɽ / ʀ || ړ || c || [[File:Hawari Ŕ.png|20px|frameless|center]]
| '''(100)''' || X x || x
|-
|-
| '''(100)''' || Ŗ ŗ || Ŗr ŗr || r̩ || رْ || m || [[File:Hawari Ŗ.png|20px|frameless|center]]
| '''(101)''' || Ẍ ẍ || x, turns to ɣ after declension but letter remains
|-
|-
| '''(101)''' || Ṛ ṛ || Ṛř ṛř || ɹ̩ || ڒ࣪ || m || [[File:Hawari Ṛ.png|20px|frameless|center]]
| '''(102)''' || Ẋ ẋ || ks
|-
|-
| '''(102)''' || S s || Ss ss || s || س || c || [[File:Hawari S.png|20px|frameless|center]]
| '''(103)''' || Y y || j
|-
|-
| '''(103)''' || Sʰ sʰ || Sh sh || sʰ || ښ || c || [[File:Hawari Sʰ.png|20px|frameless|center]]
| '''(104)''' || ʸ || ʲ
|-
|-
| '''(104)''' || Ş ş || Şş şş ||ʃ || ش || c || [[File:Hawari Ş.png|20px|frameless|center]]
| '''(105)''' || Z z || z
|-
|-
| '''(105)''' || Şʰ şʰ || Şh şh ||  ʃʰ || ݜ || c || [[File:Hawari Şʰ.png|20px|frameless|center]]
| '''(106)''' || Ż ż || t͡s
|-
|-
| '''(106)''' || Ṣ ṣ || Ṣṣ ṣṣ || sˤ || ص || c || [[File:Hawari Ṣ.png|20px|frameless|center]]
| '''(107)''' || Ẓ ẓ || ðˤ
|-
|-
| '''(107)''' || Ṡ ṡ || Ṡṡ ṡṡ || ʂ || سٚ || c || [[File:Hawari Ṡ.png|20px|frameless|center]]
| '''(108)''' || Ž ž || d͡z
|-
|-
| '''(108)''' || Ŝ ŝ || Ŝŝ ŝŝ || ç || ݾ || c || [[File:Hawari Ŝ.png|20px|frameless|center]]
| '''(109)''' || Ẑ ẑ || ʐ
|-
|-
| '''(109)''' || Š š || Şç şç || ʃt͡ʃ. / .ʃt͡ʃ || ڛ || c || [[File:Hawari Š.png|20px|frameless|center]]
| '''(110)''' || ʔ ɂ || ʔ
|-
|-
| '''(110)''' || T t || Ť ť || t || ت || c || [[File:Hawari T.png|20px|frameless|center]]
| '''(111)''' || ʿ || ʕ
|}
 
{| class="wikitable" border="1"
! rowspan="3"|
! colspan="5" align="center" |The most important scripts with IPA
! rowspan="3" |Sound type
! colspan="1" align="center" |Conscripts
|-
|-
| '''(111)''' || Ť ť || Ťt ťt || (l) || تّ || c || [[File:Hawari Ť.png|20px|frameless|center]]
! colspan="2" align="center" |Latin
! rowspan="2" |IPA
! rowspan="2" |IPA (also allowed to use)
! rowspan="2" |Arabic
! rowspan="2" |Tongtsehayi
|-
|-
| '''(112)''' || Tʰ tʰ || Th th || tʰ || ٿ || c || [[File:Hawari Tʰ.png|20px|frameless|center]]
!Latin
!double*
|-
|-
| '''(113)''' || Ṯ ṯ || Ṯṯ ṯṯ || θ || ث || c || [[File:Hawari .png|20px|frameless|center]]
| '''(1)''' || A a || - || a/ˑ/ː || || ا || v || [[File:Hawari A.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(114)''' || Ṭ ṭ || Ṭṭ ṭṭ || || ط || c || [[File:Hawari .png|20px|frameless|center]]
| '''(2)''' || Ã ã || - || ã || || اࣸ || v || [[File:Hawari Ã.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(115)''' || Ṫ ṫ || Ṫṫ ṫṫ || ʈ || ټ || c || [[File:Hawari .png|20px|frameless|center]]
| '''(3)''' || Ȧ ȧ || - || a / ɛ (f) ||  || ا࣪ || v || [[File:Hawari Ȧ.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(116)''' || ᵀ ᵗ || - || h (fin) / - (fin, d) / t (med) || ة || c || [[File:Hawari .png|20px|frameless|center]]
| '''(4)''' || Å å || - || a / - (f) || || ا࣫ || v || [[File:Hawari Å.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(117)''' || Ț ț || Tŝ tŝ || t͡ɕ || تٛ || c || [[File:Hawari Ț.png|20px|frameless|center]]
| '''(5)''' || Â â || - || ɒ/ˑ/ː || || اٚ || v || [[File:Hawari Â.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(118)''' || U u || - || u || و || v || [[File:Hawari U.png|20px|frameless|center]]
| '''(6)''' || Ậ ậ || - || ɔ || || اٚ࣪ || v || [[File:Hawari .png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(119)''' || Û û || - || uˑ/ː || ۉ || v || [[File:Hawari Û.png|20px|frameless|center]]
| '''(7)''' || Ẫ ẫ || - || ɔ̃ || || اࣷ || v || [[File:Hawari .png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(120)''' || Ũ ũ || - || ũ || وࣷ || v || [[File:Hawari Ũ.png|20px|frameless|center]]
| '''(8)''' || Ā ā || - || æ/ˑ || || ەٙ || v || [[File:Hawari Ā.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(121)''' || Ü ü || - || y/ˑ/ː || ۊ || v || [[File:Hawari Ü.png|20px|frameless|center]]
| '''(9)''' || Ä ä || - || æː || || ەٙٙ || v || [[File:Hawari Ä.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(122)''' || Ů ů || Ůf ůf / ův ův || f (fin), v (med) || || c || [[File:Hawari Ů.png|20px|frameless|center]]
| '''(10)''' || Ă ă || Ăă ăă || ɐ̯ ||  || اٛ || s || [[File:Hawari Ă.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(123)''' || Ǔ ǔ || - || ɯ/ˑ/ː || وٙٙ || v || [[File:Hawari Ǔ.png|20px|frameless|center]]
| '''(11)''' || B b || Bb bb || b || || ب || c ||
[[File:Hawari B.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(124)''' || V v || Vv vv || v || ڤ || c || [[File:Hawari V.png|20px|frameless|center]]
| '''(12)''' || Bʰ bʰ || Bh bh || || || ٻ || c || [[File:Hawari .png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(125)''' || Vʰ vʰ || Vh vh || || ڤٚ || c || [[File:Hawari .png|20px|frameless|center]]
| '''(13)''' || C c || Dc dc || d͡ʒ || || ج || c ||  
[[File:Hawari C.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(126)''' || W w || Ww ww || w || و || s || [[File:Hawari W.png|20px|frameless|center]]
| '''(14)''' || Cʰ cʰ || Ch ch || d͡ʒʱ || || ڃ || c || [[File:Hawari .png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(127)''' || Ŵ ŵ || Ŵŵ ŵŵ || ɸ || ۄ || c || [[File:Hawari Ŵ.png|20px|frameless|center]]
| '''(15)''' || Ç ç || Tş tş ||t͡ʃ || || چ || c ||
[[File:Hawari Ç.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(16)''' || Çʰ çʰ || Çh çh || t͡ʃʰ ||  || ڇ || c || [[File:Hawari Çʰ.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(128)''' || Ẃ ẃ || Iww iww || ɯw || ڡ || c || [[File:Hawari .png|20px|frameless|center]]
| '''(17)''' || Č č || - || .ʃt / ʃt. || || ڄ || c ||  
[[File:Hawari Č.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(129)''' || Ẁ ẁ || Êww êww || ew || ڡٚ || c || [[File:Hawari .png|20px|frameless|center]]
| '''(18)''' || Ć ć || - || .st / st. || || ڜ || c || [[File:Hawari Ć.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(130)''' || Ẇ ẇ || Ẇv ẇv || || ڡٙ || m || [[File:Hawari .png|20px|frameless|center]]
| '''(19)''' || D d || Ḓ ḓ || d || || د || c ||
[[File:Hawari D.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(131)''' || Wu wu || - || wu || وُ || v || [[File:Hawari Wu.png|20px|frameless|center]]
| '''(20)''' || Dʰ dʰ || Dh dh || || || ڌ || c || [[File:Hawari .png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(132)''' || ᵂ ʷ || - || ʷ || ٝ || c || [[File:Hawari .png|20px|frameless|center]]
| '''(21)''' || Ḓ ḓ || - || || || دّ || c || [[File:Hawari .png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(133)''' || X x || Xx xx || x || خ || c || [[File:Hawari X.png|20px|frameless|center]]
| '''(22)''' || Đ đ || Ðđ đđ || ð || || ذ || c || [[File:Hawari Đ.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(134)''' || Ẍ ẍ || Ẍx ẍx / Ẍǧ ẍǧ || x (fin), ɣ (med) || غْ || c || [[File:Hawari .png|20px|frameless|center]]
| '''(23)''' || Đʰ đʰ || Đh đh || ðʰ ||  || ڍ || c || [[File:Hawari Đʰ.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(135)''' || Ẋ ẋ || Ẋs ẋs || ks || ــٛٚـ || c || [[File:Hawari .png|20px|frameless|center]]
| '''(24)''' || Ď ď || Dđ dđ || d͡ð || || دٚ || c ||  
[[File:Hawari Ď.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(136)''' || Y y || Yy yy || j || ی || s || [[File:Hawari Y.png|20px|frameless|center]]
| '''(25)''' || Ḍ ḍ || Ḍḍ ḍḍ || || || ڊ / ض || c || [[File:Hawari .png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(137)''' || Yî yî || - || ji/ˑ || یِ || v || [[File:Hawari .png|20px|frameless|center]]
| '''(26)''' || Ḋ ḋ || Ḋḋ ḋḋ || ɖ || || ډ || c || [[File:Hawari .png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(138)''' || ʸ ʸ || - || ʲ || ِ || c || [[File:Hawari ʸ.png|20px|frameless|center]]
| '''(27)''' || Ḑ ḑ || Dĵ dĵ || d͡ʑ || || دٛ || c || [[File:Hawari .png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(139)''' || Z z || Zz zz || z || ز || c || [[File:Hawari Z.png|20px|frameless|center]]
| '''(28)''' || E e || - || ɛ/ˑ/ː || || ە || v || [[File:Hawari E.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(140)''' || Zʰ zʰ || Zh zh || || ڗ || c || [[File:Hawari .png|20px|frameless|center]]
| '''(29)''' || Ė ė || - || ɛ / - (f) ||  || ە࣪ || v || [[File:Hawari Ė.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(141)''' || Ż ż || Ts ts || t͡s || ځ || c || [[File:Hawari Ż.png|20px|frameless|center]]
| '''(30)''' || Ẽ ẽ || - || || || ەࣷ || v || [[File:Hawari .png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(142)''' || Ẓ ẓ || Ẓẓ ẓẓ || || ظ || c || [[File:Hawari .png|20px|frameless|center]]
| '''(31)''' || Ê ê || - || e/ˑ/ː || || ێ || v || [[File:Hawari Ê.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(143)''' || Ž ž || Dz dz || d͡z || څ || c || [[File:Hawari Ž.png|20px|frameless|center]]
| '''(32)''' || Ễ ễ || - || || || یࣸ || v || [[File:Hawari .png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(144)''' || Ẑ ẑ || Ẑẑ ẑẑ || ʐ || ژࣺ || c || [[File:Hawari .png|20px|frameless|center]]
| '''(33)''' || Ë ë || - || ɯ̃ || || ەࣸ || v || [[File:Hawari Ë.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(145)''' || ʔ ɂ || ʔɂ ɂɂ || ʔ || ئ || c || [[File:Hawari ʔ.png|20px|frameless|center]]
| '''(34)''' || -eh || - || ɛˑh / ɛj (f) / ɛt (f) ||  || ے || i || [[File:Hawari Eh.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''(146)''' || ʿ ʿ || ʿʿ || ʕ || ع || c || [[File:Hawari ʿ.png|20px|frameless|center]]
| '''(35)''' || -êh || - || eˑh / ej (f) / et (f) ||  || ےٛ || i || [[File:Hawari Êh.png|20px|frameless|center]]
|}
 
==Grammar==
 
===Personal pronouns===
{| class="wikitable" border="1"
! rowspan="3"|
! colspan="6" align="center" |Singular
! colspan="4" align="center" |Plural
|-
|-
!rowspan="2"|1st
| '''(36)''' || F f || Ff ff || f ||  || ف || c || [[File:Hawari F.png|20px|frameless|center]]
!rowspan="2"|2nd
!colspan="4" align="center" |3rd
!rowspan="2"|1st
!colspan="2" align="center" |2nd
!rowspan="2"|3rd
|-
|-
! Masc.
| '''(37)''' || Fʰ fʰ || Fh fh ||fʰ ||  || فٚ || c || [[File:Hawari Fʰ.png|20px|frameless|center]]
! Fem.
! Neutr.
! Impers.
! Plur.
! Polite.
|-
|-
| '''(English)''' || I || you (sing.) || he || she || it || you (impers.) || we || you (plur.) || you (pol.) || they
| '''(38)''' || G g || Gg gg || g || || گ || c || [[File:Hawari G.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''Nominative''' || āz<br/>ئەٙز || tû<br/>تۉ || ew<br/>ئەو || we<br/>وە || to<br/>تۆ || ûn<br/>ئۉن || em<br/>ئەم || şomâ<br/>شۆماٚ || hûn<br/>ھۉن || unhâ<br/>ئونھاٚ
| '''(39)''' || Gʰ gʰ || Gh gh || || || گٛ || c || [[File:Hawari Gʰ.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''Dative''' || minêh<br/>مۀنےٛ || tebîʲ<br/>تەبیٖ || êwār<br/>ئێوەٙر || îwār<br/>ئیوەٙر || tiwār<br/>تۀوەٙر || ûnêh<br/>ئۉنےٛ || emêh<br/>ئەمےٛ || şomâyêh<br/>شۆماٚیےٛ || hinêh<br/>ھۀنےٛ || unhâyêh<br/>ئۉنھاٚیےٛ
| '''(40)''' || Ĝ ĝ || Ĝ ĝ || ʁ̬ || || ڠ || c || [[File:Hawari Ĝ.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''Accusative''' || minu<br/>مۀنو || tā<br/>تەٙ || êwān<br/>ئێوەٙن || îwān<br/>ئیوەٙن || tʷān<br/>تٝەٙن || ûnu<br/>ئۉنو || emu<br/>ئەمو || şomâyu<br/>شۆماٚیو || hinâ<br/>ھۀناٚ || unhâyu<br/>ئونھاٚیو
| '''(41)''' || Ǧ ǧ || Ǧǧ ǧǧ || ɣ || || غ || c || [[File:Hawari Ǧ.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''Possessive''' || min<br/>مۀن || tvậy<br/>تڤاٚ࣪ی || ewîn<br/>ئەوین || îwîn<br/>ئیوین || tiwîn<br/>تۀوین || ńegov<br/>ڼەگۆڤ || mâ<br/>ماٚ || şimîn<br/>شۀمین || hûnem<br/>ھۉنەم || ńîĥov<br/>ڼیھٛۆڤ
| '''(42)''' || Ģ ģ || Gĵ gĵ ||ɟ ||  || گٚ || c || [[File:Hawari Ģ.png|20px|frameless|center]]
|}
|-
 
| '''(43)''' || H h || Hh hh || h / j (f) / t (f) || || ھ || i || [[File:Hawari H.png|20px|frameless|center]]
===Nouns===
|-
 
| '''(44)''' || Hʰ hʰ || Hhʰ hhʰ || ɦ ||  || ھٚ || c || [[File:Hawari Hʰ.png|20px|frameless|center]]
====Declension of Nouns====
 
=====Ending with a semi- or consonant besides h, ǐ, ï and y=====
 
{| class="wikitable" border="1"
! rowspan="3" align="center" | Entire Word
|-
|-
! colspan="4" align="center" |Singular
| '''(45)''' || Ḧ ḧ || Ḧḧ ḧḧ || h ||  || ھْ || c || [[File:Hawari Ḧ.png|20px|frameless|center]]
! colspan="4" align="center" |Plural
|-
|-
! Normal
| '''(46)''' || Ĥ ĥ || Ĥĥ ĥĥ || χ̬ ||  || ھٛ || c || [[File:Hawari Ĥ.png|20px|frameless|center]]
! Pos1
! Pos2
! Pos3
! Normal
! Pos1
! Pos2
! Pos3
|-
|-
| '''Nominative''' || - || -o<br/>ۆ- || -a<br/>ا- || -ê<br/>ێ- || -ân<br/>اٚن- || -âno<br/>اٚنۆ- || -âna<br/>اٚنا- || -ânê<br/>اٚنێ-
| '''(47)''' || Ħ ħ || Ħħ ħħ || ħ || || ح || c || [[File:Hawari Ħ.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''Dative''' || -êh<br/>ےٛ- || -êyo<br/>ێیۆ- || -êya<br/>ێیا- || -êyê<br/>ێیێ- || -ânêh<br/>اٚنےٛ- || -ânêyo<br/>اٚنێیۆ- || -ânêya<br/>اٚنێیا- || -ânêyê<br/>اٚنێیێ-
| '''(48)''' || I i || - || ə/ˑ/ː || || ۀ || v || [[File:Hawari I.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''Accusative''' || -u<br/>و- || -uyo<br/>ویۆ- || -uya<br/>ویا- || -uyê<br/>ویێ- || -ânu<br/>اٚنو- || -ânuyo<br/>اٚنویۆ- || -anuya<br/>اٚنویا- || -ânuyê<br/>اٚنویێ-
| '''(49)''' || Į į || - || ə / - (f) || || ۀٚ࣪ || c || [[File:Hawari Į.png|20px|frameless|center]]
|}
 
{| class="wikitable" border="1"
! rowspan="3" align="center" | (((Stem)))
|-
|-
! colspan="4" align="center" |Singular
| '''(50)''' || Ǐ ǐ || Ǐy ǐy || ə(ˑ)j || ə=>ɯ || ۀی || s || [[File:Hawari Ǐ.png|20px|frameless|center]]
! colspan="4" align="center" |Plural
|-
|-
! Normal
| '''(51)''' || Î î || - || i/ˑ ||  || ی || v || [[File:Hawari Î.png|20px|frameless|center]]
! Pos1
|-
! Pos2
| '''(52)''' || Ī ī || - || iː ||  || یٙٙ || v || [[File:Hawari Ī.png|20px|frameless|center]]
! Pos3
|-
! Normal
| '''(53)''' || Ï ï || Ïy ïy || ɪ(ˑ)j ||  || یٙ || s || [[File:Hawari Ï.png|20px|frameless|center]]
! Pos1
! Pos2
! Pos3
|-
|-
| '''Nominative''' || || || ||  || || || ||  
| '''(54)''' || Îy îy || Îyy îyy || i(ˑ)j ||  || ؽ || s || [[File:Hawari Îy.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''Dative''' || || || ||  || || || ||  
| '''(55)''' || J j || Jj jj || ʒ ||  || ژ || c || [[File:Hawari J.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''Accusative''' || || || ||  || || || ||  
| '''(56)''' || Jʰ jʰ || Jh jh ||ʒʱ ||  || ڙ || c || [[File:Hawari Jʰ.png|20px|frameless|center]]
|}
 
=====Ending with an n=====
 
{| class="wikitable" border="1"
! rowspan="3" align="center" | Entire Word
|-
|-
! colspan="4" align="center" |Singular
| '''(57)''' || ᴶ ʲ || - || - ||  || ٖ || c || [[File:Hawari ᴶ.png|20px|frameless|center]]
! colspan="4" align="center" |Plural
|-
|-
! Normal
| '''(58)''' || Ĵ ĵ || Ĵĵ ĵĵ || ʑ ||  || ږ || c || [[File:Hawari Ĵ.png|20px|frameless|center]]
! Pos1
! Pos2
! Pos3
! Normal
! Pos1
! Pos2
! Pos3
|-
|-
| '''Nominative''' || - || -o<br/>ۆ- || -a<br/>ا- || -ê<br/>ێ- || -hâ<br/>ھاٚ- || -hâyo<br/>ھاٚیۆ- || -hâya<br/>ھاٚیا- || -hâyê<br/>ھاٚیێ-
| '''(59)''' || K k || Kk kk || k || || ک || c || [[File:Hawari K.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''Dative''' || -êh<br/>ےٛ- || -êyo<br/>ێیۆ- || -êya<br/>ێیا- || -êyê<br/>ێیێ- || -hâyêh<br/>ھاٚیےٛ- || -hâyêto<br/>ھاٚیێتۆ- || -hâyêta<br/>ھاٚیێتا- || -hâyêtê<br/>ھاٚیێتێ-
| '''(60)''' || Kʰ kʰ || Kh kh || || || ڪ || c || [[File:Hawari Kʰ.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''Accusative''' || -u<br/>و- || -uyo<br/>ویۆ- || -uya<br/>ویا- || -uyê<br/>ویێ- || -hâyu<br/>ھاٚیو- || -hâyuto<br/>ھاٚیوتۆ- || -hâyuta<br/>ھاٚیوتا- || -hâyutê<br/>ھاٚیوتێ-
| '''(61)''' || Ǩ ǩ || Qx qx / Kx kx || q͡x / k͡x (d) ||  || ڳ || c || [[File:Hawari Ǩ.png|20px|frameless|center]]
|}
|-
 
| '''(62)''' || Ķ ķ || Ks ks || .ks / ks. ||  || ګ || c || [[File:Hawari Ķ.png|20px|frameless|center]]
=====Ending with a vowel=====
|-
 
| '''(63)''' || Ḳ ḳ || Kŝ kŝ || c ||  || کٚ || c || [[File:Hawari Ḳ.png|20px|frameless|center]]
The vowels able to let a noun be declined like the following chart shows: ã, â, ẫ, ậ, ä, e, ẽ, ë, ī, õ, ö, ø, ũ, û
|-
 
| '''(64)''' || L l || Ll ll || l ||  || ل || c || [[File:Hawari L.png|20px|frameless|center]]
{| class="wikitable" border="1"
! rowspan="3" align="center" | Entire Word
|-
|-
! colspan="4" align="center" |Singular
| '''(65)''' || Lʰ lʰ || Lh lh || lʰ ||  || ࢦ || c || [[File:Hawari Lʰ.png|20px|frameless|center]]
! colspan="4" align="center" |Plural
|-
|-
! Normal
| '''(66)''' || Ĺ ĺ || Ĺĺ ĺĺ || ɫ ||  || ڵ || c || [[File:Hawari Ĺ.png|20px|frameless|center]]
! Pos1
! Pos2
! Pos3
! Normal
! Pos1
! Pos2
! Pos3
|-
|-
| '''Nominative''' || - || -yo<br/>یۆ- || -ya<br/>یا- || -yê<br/>یێ- || -yân<br/>یاٚن- || -yâno<br/>یاٚنۆ- || -yâna<br/>یاٚنا- || -yânê<br/>یاٚنێ-
| '''(67)''' || Ł ł || ly ly || ʎ || || ݪ || c || [[File:Hawari Ł.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''Dative''' || -yêh<br/>یےٛ- || -yêto<br/>یێتۆ- || -yêta<br/>یێتا- || -yêtê<br/>یێتێ- || -yânêh<br/>یاٚنےٛ- || -yânêyo<br/>یاٚنێیۆ- || -yânêya<br/>یاٚنێیا- || -yânêyê<br/>یاٚنێیێ-
| '''(68)''' || Ļ ļ || Ļ ļ || ɭ || || ڶ || c || [[File:Hawari Ļ.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''Accusative''' || -yu<br/>یو- || -yuto<br/>یوتۆ- || -yuta<br/>یوتا- || -yutê<br/>یوتێ- || -yânu<br/>یاٚنو- || -yânuyo<br/>یاٚنویۆ- || -yânuya<br/>یاٚنویا- || -yânuyê<br/>یاٚنویێ-
| '''(69)''' || Ḽ ḽ || - || ɫ̩ / ə̆ɫ (d) || || ڵْ || m || [[File:Hawari Ḽ.png|20px|frameless|center]]
|}
 
=====Ending with a y=====
 
{| class="wikitable" border="1"
! rowspan="3" align="center" | Entire Word
|-
|-
! colspan="4" align="center" |Singular
| '''(70)''' || Ľ ľ || - || l̩ ||  || لْ || m || [[File:Hawari Ľ.png|20px|frameless|center]]
! colspan="4" align="center" |Plural
|-
|-
! Normal
| '''(71)''' || M m || Mm mm || m ||  || م || c ||
! Pos1
[[File:Hawari M.png|20px|frameless|center]]
! Pos2
! Pos3
! Normal
! Pos1
! Pos2
! Pos3
|-
|-
| '''Nominative''' || - || -o<br/>ۆ- || -a<br/>ا- || -ê<br/>ێ- || -ân<br/>اٚن- || -âno<br/>اٚنۆ- || -âna<br/>اٚنا- || -ânê<br/>اٚنێ-
| '''(72)''' || Mʰ mʰ || Mh mh || || || مٚ || c || [[File:Hawari Mʰ.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''Dative''' || -êh<br/>ےٛ- || -êto<br/>ێتۆ- || -êta<br/>ێتا- || -êtê<br/>ێتێ- || -ânêh<br/>اٚنےٛ- || -ânêyo<br/>اٚنێیۆ- || -ânêya<br/>اٚنێیا- || -ânêyê<br/>اٚنێیێ-
| '''(73)''' || Ḿ ḿ || My my || || || مِ || c || [[File:Hawari Ḿ.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''Accusative''' || -u<br/>و- || -uto<br/>وتۆ- || -uta<br/>وتا- || -utê<br/>وتێ- || -ânu<br/>اٚنو- || -ânuyo<br/>اٚنویۆ- || -ânuya<br/>اٚنویا- || -ânuyê<br/>اٚنویێ-
| '''(74)''' || N n || Ṋ ṋ || n || || ن || c || [[File:Hawari N.png|20px|frameless|center]]
|}
 
=====Ending with an h=====
 
{| class="wikitable" border="1"
! rowspan="3" align="center" | Except final h
|-
|-
! colspan="4" align="center" |Singular
| '''(75)''' || Nʰ nʰ || Nh nh || nʱ ||  || ڹ || c || [[File:Hawari Nʰ.png|20px|frameless|center]]
! colspan="4" align="center" |Plural
|-
|-
! Normal
| '''(76)''' || Ń ń || Ńy ńy || ɲ ||  || ڼ || c || [[File:Hawari Ń.png|20px|frameless|center]]
! Pos1
! Pos2
! Pos3
! Normal
! Pos1
! Pos2
! Pos3
|-
|-
| '''Nominative''' || - || -yo<br/>یۆ- || -ya<br/>یا- || -yê<br/>یێ- || -yân<br/>یاٚن- || -yâno<br/>یاٚنۆ- || -yâna<br/>یاٚنا- || -yânê<br/>یاٚنێ-
| '''(77)''' || Ň ň || Ňň ňň || ŋ || || ݩ || c || [[File:Hawari Ň.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''Dative''' || -yêh<br/>یےٛ- || -yêto<br/>یێتۆ- || -yêta<br/>یێتا- || -yêtê<br/>یێتێ- || -yânêh<br/>یاٚنےٛ- || -yânêyo<br/>یاٚنێیۆ- || -yânêya<br/>یاٚنێیا- || -yânêyê<br/>یاٚنێیێ-
| '''(78)''' || Ŋ ŋ || Ňŋ ňŋ || ŋ (fin) / ŋg (int, med) || || ݩْ || c || [[File:Hawari Ŋ.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''Accusative''' || -yu<br/>یو- || -yuto<br/>یوتۆ- || -yuta<br/>یوتا- || -yutê<br/>یوتێ- || -yânu<br/>یاٚنو- || -yânuyo<br/>یاٚنویۆ- || -yânuya<br/>یاٚنویا- || -yânuyê<br/>یاٚنویێ-
| '''(79)''' || Ṋ ṋ || || - || || نّ || c || [[File:Hawari Ṋ.png|20px|frameless|center]]
|}
 
=====When the two last consonants are y and h (with a vowel between them), or also for nouns ending with ᵗ=====
 
{| class="wikitable" border="1"
! rowspan="3" align="center" | Except final h/ᵗ
|-
|-
! colspan="4" align="center" |Singular
| '''(80)''' || Ṇ ṇ || Ṇ ṇ || ɴ ||  || نࣷ || c || [[File:Hawari Ṇ.png|20px|frameless|center]]
! colspan="4" align="center" |Plural
|-
| '''(81)''' || Ṅ ṅ || Ṅ ṅ || ɳ ||  || نࣸ || c || [[File:Hawari Ṅ.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
! Normal
| '''(82)''' || Ņ ņ || - || n̩ ||  || نْ || m || [[File:Hawari Ņ.png|20px|frameless|center]]
! Pos1
! Pos2
! Pos3
! Normal
! Pos1
! Pos2
! Pos3
|-
|-
| '''Nominative''' || - || -to<br/>تۆ- || -ta<br/>تا- || -tê<br/>تێ- || -tân<br/>تاٚن- || -tâno<br/>تاٚنۆ- || -tâna<br/>تاٚنا- || -tânê<br/>تاٚنێ-
| '''(83)''' || O o || - || o/ˑ || || ۆ || v || [[File:Hawari O.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''Dative''' || -têh<br/>تےٛ- || -têyo<br/>تێیۆ- || -têya<br/>تێیا- || -têyê<br/>تێیێ- || -tânêh<br/>تاٚنےٛ- || -tânêyo<br/>تاٚنێیۆ- || -tânêya<br/>تاٚنێیا- || -tânêyê<br/>تاٚنێیێ-
| '''(84)''' || Ō ō || - || oː || || ۆٙ || v || [[File:Hawari Ō.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''Accusative''' || -tu<br/>تو- || -tuyo<br/>تویۆ- || -tuya<br/>تویا- || -tuyê<br/>تویێ- || -tânu<br/>تاٚنو- || -tânuyo<br/>تاٚنویۆ- || -tânuya<br/>تاٚنویا- || -tânuyê<br/>تاٚنویێ-
| '''(85)''' || Ȯ ȯ || - || o / - (f) || || ۆ࣪ || v || [[File:Hawari Ȯ.png|20px|frameless|center]]
|}
 
=====-ȧ(-)=====
 
{| class="wikitable" border="1"
! rowspan="3" align="center" | Entire Word
|-
|-
! colspan="4" align="center" |Singular
| '''(86)''' || Õ õ || - || õ ||  || وࣸ || v || [[File:Hawari Õ.png|20px|frameless|center]]
! colspan="4" align="center" |Plural
|-
|-
! Normal
| '''(87)''' || Ô ô || Ôw ôw || ɔw ||  || ۈ || s || [[File:Hawari Ô.png|20px|frameless|center]]
! Pos1
! Pos2
! Pos3
! Normal
! Pos1
! Pos2
! Pos3
|-
|-
| '''Nominative''' || - || -a-o<br/>ا-ۆ- || -e-a<br/>ە-ا- || -a-ê<br/>ا-ێ- || -e-ân<br/>ە-اٚن- || -e-âno<br/>ە-اٚنۆ- || -e-âna<br/>ە-اٚنا- || -e-ânê<br/>ە-اٚنێ-
| '''(88)''' || Ö ö || - || œ || || ۏ || v || [[File:Hawari Ö.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''Dative''' || -a-êh<br/>ا-ےٛ- || -a-êyo<br/>ا-ێیۆ- || -a-êya<br/>ا-ێیا- || -a-êyê<br/>ا-ێیێ- || -e-ânêh<br/>ە-اٚنےٛ || -e-ânêyo<br/>ە-اٚنێیۆ- || -e-ânêya<br/>ە-اٚنێیا- || -e-ânêyê<br/>ە-اٚنێیێ
| '''(89)''' || Ø ø || - || ø || || ۋ || v || [[File:Hawari Ø.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
| '''Accusative''' || -e-u<br/>ە-و- || -e-uyo<br/>ە-ویۆ- || -e-uya<br/>ە-ویا- || -e-uyê<br/>ە-ویێ- || -e-ânu<br/>ە-اٚنو- || -e-ânuyo<br/>ە-اٚنویۆ- || -e-ânuya<br/>ە-اٚنویا- || -e-ânuyê<br/>ە-اٚنویێ
| '''(90)''' || Ǫ ǫ || Ǫw ǫw || əʊ̯ || || وࣺ || s || [[File:Hawari Ǫ.png|20px|frameless|center]]
|}
 
If the letter after the ȧ is nothing, an h, ʸ, ǐ or ï, the "y" shown in the last chart turns into t.
 
====Other rules====
 
Ǐ turns to iy, ï to ïy, ô to ậw, ǫ to öw, ẃ to iw, ẁ to êw, č to şt and ć to st, when being the final letter of an unflexed word. When the last vowel is å, ė, į or ȯ, it disappears in the flexed form of a word.
 
===Verbs===
 
Every verb is declined regularly except of îmü (between to have and to be) and morü (to be).
 
{| class="wikitable" border="1"
! rowspan="3" align="center" |Personal Pronouns
! colspan="6" align="center" |Indicative
|-
|-
! rowspan="2" align="center" |Present
| '''(91)''' || P p || Pp pp || p ||  || پ || c || [[File:Hawari P.png|20px|frameless|center]]
! rowspan="2" align="center" |Past
! colspan="2" align="center" |Future
! colspan="2" align="center" |Future Perfect
|-
|-
! Standard
| '''(92)''' || Pʰ pʰ || Ph ph || pʰ ||  || ڀ || c || [[File:Hawari Pʰ.png|20px|frameless|center]]
! Simplified
! Standard
! Simplified
|-
|-
! '''Āz<br/>ئەٙز'''  
| '''(93)''' || Q q || Qq qq || q ||  || ق || c || [[File:Hawari Q.png|20px|frameless|center]]
| -o<br/>ۆ- || -obû<br/>ۆبۉ- || ço -ü<br/>چۆ -ۊ || dêʲ -o<br/>دێٖ -ۆ || ço -übû<br/>چۆ -ۊبۉ || dêʲ -obû<br/>دیٖ -ۆبۉ
|-
|-
! '''Tû<br/>تۉ'''  
| '''(94)''' || R r || Rr rr || r ||  || ر || c || [[File:Hawari R.png|20px|frameless|center]]
| -ê<br/>ێ- || -îbû<br/>یبۉ/-یِبۉ- || çê -ü<br/>چە -ۊ || dêʲ -ê<br/>دێٖ -ێ || çê -übû<br/>چێ -ۊبۉ || dêʲ -îbû<br/>دێٖ -یبۉ/دێٖ -یِبۉ
|-
|-
! '''Ew/We/To/Ûn<br/>ئەو/وە/تۆ/ئۉن'''  
| '''(95)''' || Rr rr || Rrr rrr || r ||  || ڕ || c || [[File:Hawari Rr.png|20px|frameless|center]]
| -ā<br/>ەٙ- || -ābû<br/>ەٙبۉ- || çā -ü<br/>چەٙ -ۊ || dêʲ -ā<br/>دێٖ -ەٙ || çā -übû<br/>چەٙ -ۊبۉ || dêʲ -ābû<br/>دێٖ -ەٙبۉ
|-
|-
! '''Em<br/>ئەم'''  
| '''(96)''' || Rʰ rʰ || Rh rh || ɾʰ ||  || رٛ || c || [[File:Hawari Rʰ.png|20px|frameless|center]]
| -âm<br/>اٚم- || -âbûn<br/>اٚبۉن- || çâm -ü<br/>چاٚم -ۊ || dêʲ -âm<br/>دێٖ -اٚم || çâm -übûn<br/>چاٚم -ۊبۉن || dêʲ -âbûn<br/>دێٖ -اٚبۉن
|-
|-
! '''Şomâ/Hûn<br/>شۆماٚ/ھۉن'''  
| '''(97)''' || Ř ř || Řř řř || ɹ ||  || ڒ || c || [[File:Hawari Ř.png|20px|frameless|center]]
| -in<br/>ۀن- || -îbûn<br/>یبۉن/-یِبۉن || çøn -ü<br/>چۋن -ۊ || dêʲ -in<br/>دێٖ -ۀن || çøn -übûn<br/>چۋن -ۊبۉن || dêʲ -îbûn<br/>دێٖ -یبۉن/-یِبۉن
|-
| '''(98)''' || Řʰ řʰ || Řh řh || ɹʱ ||  || رࣸ || c || [[File:Hawari Řʰ.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(99)''' || Ŕ ŕ || Řŕ řŕ || ɽ / ʀ ||  || ړ || c || [[File:Hawari Ŕ.png|20px|frameless|center]]
|-
|-
! '''Ûnhâ<br/>ئۉنھاٚ'''  
| '''(100)''' || Ŗ ŗ || Ŗr ŗr || || || رْ || m || [[File:Hawari Ŗ.png|20px|frameless|center]]
| -ānd<br/>ەٙند- || -ābûn<br/>ەٙبۉن- || çøn -ü<br/>چۋن -ۊ || dêʲ -ānd<br/>دێٖ -ەٙند || çøn -übûn<br/>چۋن -ۊبۉن || dêʲ -ābûn<br/>دێٖ -ەٙبۉن
|}
 
{| class="wikitable" border="1"
! rowspan="3" align="center" |Personal Pronouns
! colspan="6" align="center" |Optative, Subjunctive, Jussive
|-
|-
! rowspan="2" align="center" |Present
| '''(101)''' || Ṛ ṛ || Ṛř ṛř || ɹ̩ ||  || ڒ࣪ || m || [[File:Hawari Ṛ.png|20px|frameless|center]]
! rowspan="2" align="center" |Past
! colspan="2" align="center" |Future
! colspan="2" align="center" |Future Perfect
|-
|-
! Standard
| '''(102)''' || S s || Ss ss || s ||  || س || c || [[File:Hawari S.png|20px|frameless|center]]
! Simplified
! Standard
! Simplified
|-
|-
! '''Āz<br/>ئەٙز'''  
| '''(103)''' || Sʰ sʰ || Sh sh || sʰ ||  || ښ || c || [[File:Hawari Sʰ.png|20px|frameless|center]]
| bi-o<br/>بۀ-ۆ || bi-obû<br/>بۀ-ۆبۉ || biço -ü<br/>بۀچۆ -ۊ || dêʲ bi-o<br/>دێٖ بۀ-ۆ || biço -übû<br/>بۀچۆ -ۊبۉ || dêʲ bi-obû<br/>دێٖ بۀ-ۆبۉ
|-
|-
! '''Tû<br/>تۉ'''  
| '''(104)''' || Ş ş || Şş şş ||ʃ ||  || ش || c || [[File:Hawari Ş.png|20px|frameless|center]]
| bi-ê<br/>بۀ-ێ || bi-îbû<br/>بۀ-یبۉ || biçê -ü<br/>بۀچێ -ۊ || dêʲ bi-ê<br/>دێٖ بۀ-ێ || biçê -übû<br/>بۀچێ -ۊبۉ || dêʲ bi-îbû<br/>دێٖ بۀ-یبۉ
|-
|-
! '''Ew/We/To/Ûn<br/>ئەو/وە/تۆ/ئۉن'''  
| '''(105)''' || Şʰ şʰ || Şh şh ||  ʃʰ ||  || ݜ || c || [[File:Hawari Şʰ.png|20px|frameless|center]]
| bi-ā<br/>بۀ-ەٙ || bi-ābû<br/>بۀ-ەٙبۉ || biçā -ü<br/>بۀچەٙ -ۊ || dêʲ bi-ā<br/>دێٖ بۀ-ەٙ || biçā -übû<br/>بۀچەٙ -ۊبۉ || dêʲ bi-ābû<br/>دێٖ بۀ-ەٙبۉ
|-
|-
! '''Em<br/>ئەم'''  
| '''(106)''' || Ṣ ṣ || Ṣṣ ṣṣ || sˤ ||  || ص || c || [[File:Hawari Ṣ.png|20px|frameless|center]]
| bi-âm<br/>بۀ-اٚم || bi-âbûn<br/>بۀ-اٚبۉن || biçâm -ü<br/>بۀچاٚم -ۊ || dêʲ bi-âm<br/>دێٖ بۀ-اٚم || biçâm -übûn<br/>بۀچاٚم -ۊبۉن || dêʲ bi-âbûn<br/>دێٖ بۀ-اٚبۉن
|-
|-
! '''Şomâ/Hûn<br/>شۆماٚ/ھۉن'''  
| '''(107)''' || Ṡ ṡ || Ṡṡ ṡṡ || ʂ ||  || سٚ || c || [[File:Hawari Ṡ.png|20px|frameless|center]]
| bi-in<br/>بۀ-ۋن || bi-îbûn<br/>بۀ-یبۉن || biçøn -ü<br/>بۀچۋن -ۊ || dêʲ bi-in<br/>دێٖ بۀ-ۀن || biçøn -übûn<br/>بۀچۋن -ۊبۉن || dêʲ bi-îbûn<br/>دێٖ بۀ-یبۉن
|-
|-
! '''Ûnhâ<br/>ئۉنھاٚ'''  
| '''(108)''' || Ŝ ŝ || Ŝŝ ŝŝ || ç ||  || ݾ || c || [[File:Hawari Ŝ.png|20px|frameless|center]]
| bi-ānd<br/>بۀ-ەٙند || bi-ābûn<br/>بۀ-ەٙبۉن || biçøn <br/>بۀچۋن -ۊ || dêʲ bi-ānd<br/>دێٖ بۀ-ەٙند || biçøn -übûn<br/>بۀچۋن -ۊبۉ || dêʲ bi-ābûn<br/>دێٖ بۀ-ەٙبۉن
|-
|}
| '''(109)''' || Š š || Şç şç || ʃt͡ʃ. / .ʃt͡ʃ ||  || ڛ || c || [[File:Hawari Š.png|20px|frameless|center]]
 
|-
'''For the Conjunctive mood, you conjugate the verb "zerikü / زەرۀکـــۊ", while you then use one of the infinitive forms for the next verb. For example:'''
| '''(110)''' || T t || Ť ť || t ||  || ت || c || [[File:Hawari T.png|20px|frameless|center]]
 
|-
"He said that you weren't speaking Hawari, is that true?
| '''(111)''' || Ť ť || Ťt ťt || tˑ (l) ||  || تّ || c || [[File:Hawari Ť.png|20px|frameless|center]]
 
|-
'''in Hawari there are two possibilities, either:'''
| '''(112)''' || Tʰ tʰ || Th th || tʰ ||  || ٿ || c || [[File:Hawari Tʰ.png|20px|frameless|center]]
 
|-
"Ew goftābû ke tû '''nā prîçê''' zimânuya Ħāwārî, że taʲ?
| '''(113)''' || Ṯ ṯ || Ṯṯ ṯṯ || θ ||  || ث || c || [[File:Hawari Ṯ.png|20px|frameless|center]]
ئەو گۆفتەٙبۉ کە تۉ '''نەٙ پریچێ''' زۀماٚنویا حەٙوەٙری، ځە تاٖ؟"
|-
 
| '''(114)''' || Ṭ ṭ || Ṭṭ ṭṭ || tˤ ||  || ط || c || [[File:Hawari Ṭ.png|20px|frameless|center]]
'''or also:'''
|-
 
| '''(115)''' || Ṫ ṫ || Ṫṫ ṫṫ || ʈ ||  || ټ || c || [[File:Hawari Ṫ.png|20px|frameless|center]]
"Ew goftābû tû '''nā zerikê''' prîçü zimânuya Ħāwārî, że taʲ?
|-
ئەو گۆفتەٙبۉ کە تۉ '''نەٙ زەرۀکێ''' پریچۊ زۀماٚنویا حەٙوەٙری، ځە تاٖ؟"
| '''(116)''' || ᵀ ᵗ || - || h (fin) / - (fin, d) / t (med) ||  || ة || c || [[File:Hawari ᵀ.png|20px|frameless|center]]
 
|-
==Vocabulary==
| '''(117)''' || Ț ț || Tŝ tŝ || t͡ɕ ||  || تٛ || c || [[File:Hawari Ț.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(118)''' || U u || - || u ||  || و || v || [[File:Hawari U.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(119)''' || Û û || - || uˑ/ː ||  || ۉ || v || [[File:Hawari Û.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(120)''' || Ũ ũ || - || ũ ||  || وࣷ || v || [[File:Hawari Ũ.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(121)''' || Ü ü || - || y/ˑ/ː ||  || ۊ || v || [[File:Hawari Ü.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(122)''' || Ů ů || Ůf ůf / ův ův || f (fin), v (med) ||  || ࢫ || c || [[File:Hawari Ů.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(123)''' || Ǔ ǔ || - || ɯ/ˑ/ː ||  || وٙٙ || v || [[File:Hawari Ǔ.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(124)''' || V v || Vv vv || v ||  || ڤ || c || [[File:Hawari V.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(125)''' || Vʰ vʰ || Vh vh || vʱ ||  || ڤٚ || c || [[File:Hawari Vʰ.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(126)''' || W w || Ww ww || w ||  || و || s || [[File:Hawari W.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(127)''' || Ŵ ŵ || Ŵŵ ŵŵ || ɸ ||  || ۄ || c || [[File:Hawari Ŵ.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(128)''' || Ẃ ẃ || Iww iww || ɯw ||  || ڡ || c || [[File:Hawari Ẃ.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(129)''' || Ẁ ẁ || Êww êww || ew ||  || ڡٚ || c || [[File:Hawari Ẁ.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(130)''' || Ẇ ẇ || Ẇv ẇv || v̩ ||  || ڡٙ || m || [[File:Hawari Ẇ.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(131)''' || Wu wu || - || wu ||  || وُ || v || [[File:Hawari Wu.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(132)''' || ᵂ ʷ || - || ʷ ||  || ٝ || c || [[File:Hawari ᵂ.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(133)''' || X x || Xx xx || x ||  || خ || c || [[File:Hawari X.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(134)''' || Ẍ ẍ || Ẍx ẍx / Ẍǧ ẍǧ || x (fin), ɣ (med) ||  || غْ || c || [[File:Hawari Ẍ.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(135)''' || Ẋ ẋ || Ẋs ẋs || ks ||  || ــٛٚـ || c || [[File:Hawari Ẋ.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(136)''' || Y y || Yy yy || j ||  || ی || s || [[File:Hawari Y.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(137)''' || Yî yî || - || ji/ˑ ||  || یِ || v || [[File:Hawari Yî.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(138)''' || ʸ ʸ || - || ʲ ||  || ِ || c || [[File:Hawari ʸ.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(139)''' || Z z || Zz zz || z ||  || ز || c || [[File:Hawari Z.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(140)''' || Zʰ zʰ || Zh zh || zʱ ||  || ڗ || c || [[File:Hawari Zʰ.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(141)''' || Ż ż || Ts ts || t͡s ||  || ځ || c || [[File:Hawari Ż.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(142)''' || Ẓ ẓ || Ẓẓ ẓẓ || zˤ ||  || ظ || c || [[File:Hawari Ẓ.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(143)''' || Ž ž || Dz dz || d͡z ||  || څ || c || [[File:Hawari Ž.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(144)''' || Ẑ ẑ || Ẑẑ ẑẑ || ʐ ||  || ژࣺ || c || [[File:Hawari Ẑ.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(145)''' || ʔ ɂ || ʔɂ ɂɂ || ʔ ||  || ئ || c || [[File:Hawari ʔ.png|20px|frameless|center]]
|-
| '''(146)''' || ʿ ʿ || ʿʿ || ʕ ||  || ع || c || [[File:Hawari ʿ.png|20px|frameless|center]]
|}


===Swadesh list===
==Grammar<br/>Gramatîk<br/>گراماتیک==


<table class="wikitable" border=1>
===Personal pronouns===
<tr><th>#</th>
{| class="wikitable" border="1"
<th>[[English]]</th>
! rowspan="3"|
<th>'''Hawari'''</th>
! colspan="6" align="center" |Singular
<th>Persian<br><small>(Romanized)</small></th>
! colspan="4" align="center" |Plural
<th>[[Persian]]</th>
|-
<th>Hindi-Urdu<br><small>(Romanized)</small></th>
!rowspan="2"|1st
<th>Hindi-Urdu</th>
!rowspan="2"|2nd
<th>[[Pashto]]<br><small>(IPA)</small></th>
!colspan="4" align="center" |3rd
<th>[[Kurdish]]<br><small>([[Kurmanji]])</small></th>
!rowspan="2"|1st
<th>[[Sanskrit]]</th>
!colspan="2" align="center" |2nd
<th>Sanskrit<br><small>(Romanized)</small></th>
!rowspan="2"|3rd
<th>[[Romani]]</th>
|-
<th>[[Punjabi]]<br><small>([[Gurmukhi]] Script and Romanized)</small></th>
! Masc.
<th>[[Ossetian]]</th></tr>
! Fem.
<tr><td>1</td><td>[[I]]</td>
! Neutr.
<td>āz<br></td>
! Impers.
<td>man</td>
! Plur.
<td>[[من|مَن]]</td>
! Polite.
<td>maiṃ</td>
|-
<td>[[मैं]]<br>[[میں]]</td>
| '''(English)''' || I || you (sing.) || he || she || it || you (impers.) || we || you (plur.) || you (pol.) || they
<td>[[زه]]<br>zə</td>
|-
<td>[[min]]<br>[[ez]]</td>
| '''Nominative''' || āz<br/>ئەٙز || tû<br/>تۉ || ew<br/>ئەو || we<br/>وە || to<br/>تۆ || ûn<br/>ئۉن || em<br/>ئەم || şomâ<br/>شۆماٚ || hûn<br/>ھۉن || unhâ<br/>ئونھاٚ
<td>[[अहम्]]</td>
|-
<td>aham</td>
| '''Dative''' || minêh<br/>مۀنےٛ || tebîʲ<br/>تەبیٖ || êwār<br/>ئێوەٙر || îwār<br/>ئیوەٙر || tiwār<br/>تۀوەٙر || ûnêh<br/>ئۉنےٛ || emêh<br/>ئەمےٛ || şomâyêh<br/>شۆماٚیےٛ || hinêh<br/>ھۀنےٛ || unhâyêh<br/>ئۉنھاٚیےٛ
<td>[[me]]</td>
|-
<td>[[ਮੈਂ]]<br>[[main]]</td>
| '''Accusative''' || minu<br/>مۀنو || tā<br/>تەٙ || êwān<br/>ئێوەٙن || îwān<br/>ئیوەٙن || tʷān<br/>تٝەٙن || ûnu<br/>ئۉنو || emu<br/>ئەمو || şomâyu<br/>شۆماٚیو || hinâ<br/>ھۀناٚ || unhâyu<br/>ئونھاٚیو
<td>[[æз]]</td></tr>
|-
<tr><td>2</td><td>[[thou]]</td>
| '''Possessive''' || min<br/>مۀن || tvậy<br/>تڤاٚ࣪ی || ewîn<br/>ئەوین || îwîn<br/>ئیوین || tiwîn<br/>تۀوین || ńegov<br/>ڼەگۆڤ || mâ<br/>ماٚ || şimîn<br/>شۀمین || hûnem<br/>ھۉنەم || ńîĥov<br/>ڼیھٛۆڤ
<td>tû<br></td>
|}
<td>to/tu</td>
 
<td>[[تو]]</td>
===Nouns===
<td>tū<br>tum<br>āp</td>
 
<td>[[तू]]<br>[[तुम]]<br>[[आप]]<br>[[تو]]<br>[[آپ]]</td></td>
====Declension of Nouns====
<td>[[ته]] <br> t̪ə</td>
 
<td>[[tu]]</td>
=====Ending with a semi- or consonant besides h, ǐ, ï and y=====
<td>[[त्वम्]]</td>
 
<td>tvam<br>bhavant ''hon.''</td>
{| class="wikitable" border="1"
<td>[[tu]]</td>
! rowspan="3" align="center" | Entire Word
<td>[[ਤੂੰ]]<br>[[tūn]]</td><td>[[ды]]</td>
|-
</tr>
! colspan="4" align="center" |Singular
<tr><td>3</td><td>[[we]]</td>
! colspan="4" align="center" |Plural
<td>em<br></td>
|-
<td>mā</td><td>[[ما]]</td>
! Normal
<td>ham</td>
! Pos1
<td>[[हम]]<br>[[ہم|هَم]]</td>
! Pos2
<td>[[موږ]] <br> muʐ/muŋg</td>
! Pos3
<td>[[em]]<br>[[me]]</td>
! Normal
<td>[[वयम्]]</td>
! Pos1
<td>vayam</td>
! Pos2
<td>[[ame]]</td>
! Pos3
<td>[[ਅਸੀਂ]]<br>[[asīn]]</td><td>[[мах]]</td>
|-
</tr>
| '''Nominative''' || - || -o<br/>ۆ- || -a<br/>ا- || -ê<br/>ێ- || -ân<br/>اٚن- || -âno<br/>اٚنۆ- || -âna<br/>اٚنا- || -ânê<br/>اٚنێ-
<tr><td>4</td><td>[[this]]</td>
|-
<td>īn<br></td>
| '''Dative''' || -êh<br/>ےٛ- || -êo<br/>ێٮۆ- || -êa<br/>ێٮا- || -êê<br/>ێٮێ- || -ânêh<br/>اٚنےٛ- || -ânêo<br/>اٚنێٮۆ- || -ânêa<br/>اٚنێٮا- || -ânêê<br/>اٚنێٮێ-
<td>in</td><td>[[این]]</td>
|-
<td>yeh<br>is</td>
| '''Accusative''' || -u<br/>و- || -uo<br/>وٮۆ- || -ua<br/>وٮا- || -uê<br/>وٮێ- || -ânu<br/>اٚنو- || -ânuo<br/>اٚنوٮۆ- || -anua<br/>اٚنوٮا- || -ânuê<br/>اٚنوٮێ-
<td>[[यह]]<br>[[इस]]<br>[[یہ]]<br>[[اِس]]</td>
|}
<td>[[دا]] <br> d̪ɑ</td>
 
<td>[[ev]]</td>
{| class="wikitable" border="1"
<td>[[एतत्]]</td>
! rowspan="3" align="center" | (((Stem)))
<td>etat</td>
|-
<td>[[kado]]</td>
! colspan="4" align="center" |Singular
<td>[[ਇਹ]]<br>[[ih]]</td>
! colspan="4" align="center" |Plural
<td>уый</td></tr>
|-
<tr><td>5</td><td>[[that]]</td>
! Normal
<td>ḑâ<br></td>
! Pos1
<td>ān</td>
! Pos2
<td>[[آن]]</td>
! Pos3
<td>voh<br>us</td>
! Normal
<td>[[वह]]<br>[[उस]]<br>[[وه]]<br>[[اُس]]</td>
! Pos1
<td>[[هغه]] <br> haɣa </td>
! Pos2
<td>[[ew]]</td>
! Pos3
<td>[[तत्]]</td>
|-
<td>tat</td>
| '''Nominative''' ||  ||  ||  ||  ||  ||  ||  ||
<td>[[kodo]]</td>
|-
<td>[[ਉਹ]
| '''Dative''' ||  ||  ||  ||  ||  ||  ||  ||
|-
| '''Accusative''' ||  ||  ||  ||  ||  ||  ||  ||
|}
 
=====Ending with an n=====
 
{| class="wikitable" border="1"
! rowspan="3" align="center" | Entire Word
|-
! colspan="4" align="center" |Singular
! colspan="4" align="center" |Plural
|-
! Normal
! Pos1
! Pos2
! Pos3
! Normal
! Pos1
! Pos2
! Pos3
|-
| '''Nominative''' || - || -o<br/>ۆ- || -a<br/>ا- || -ê<br/>ێ- || -hâ<br/>ھاٚ- || -hâo<br/>ھاٚٮۆ- || -hâa<br/>ھاٚٮا- || -hâê<br/>ھاٚٮێ-
|-
| '''Dative''' || -êh<br/>ےٛ- || -êo<br/>ێٮۆ- || -êa<br/>ێٮا- || -êê<br/>ێٮێ- || -hâyêh<br/>ھاٚیےٛ- || -hâyo<br/>ھاٚیۆ- || -hâya<br/>ھاٚیا- || -hâyê<br/>ھاٚیێ-
|-
| '''Accusative''' || -u<br/>و- || -uyo<br/>وٮۆ- || -ua<br/>وٮا- || -uê<br/>وٮێ- || -hâyu<br/>ھاٚیو- || -hâwo<br/>ھاٚوۆ- || -hâwa<br/>ھاٚوا- || -hâwê<br/>ھاٚوێ-
|}
 
=====Ending with a vowel=====
 
The following vowels let a noun be declined like the chart down below shows: ã, â, ẫ, ậ, ä, e, ẽ, ë, ī, õ, ö, ø, ũ, û
 
{| class="wikitable" border="1"
! rowspan="3" align="center" | Entire Word
|-
! colspan="4" align="center" |Singular
! colspan="4" align="center" |Plural
|-
! Normal
! Pos1
! Pos2
! Pos3
! Normal
! Pos1
! Pos2
! Pos3
|-
| '''Nominative''' || - || -yo<br/>یۆ- || -ya<br/>یا- || -yê<br/>یێ- || -yân<br/>یاٚن- || -yâno<br/>یاٚنۆ- || -yâna<br/>یاٚنا- || -yânê<br/>یاٚنێ-
|-
| '''Dative''' || -yêh<br/>یےٛ- || -yêo<br/>یێٮۆ- || -yêa<br/>یێٮا- || -yêê<br/>یێٮێ- || -
</table>
</table>


'''This page is under construction, as of June 2020.'''
'''This page is under construction, as of February 2021.'''
 
 
=Wanna test something=
 
 
 
==Full declension of the stem "goft"==
 
IPA: [goˑft]
 
Noun: goft (saying, speech, speaking)
 
Verb: goftü (to speak, to say, to tell, to point out)
 
Adjective: goftî (spoken, said, told)
 
Denonym: goft[]m
 
Noun declension:
 
{| class="wikitable" border="1"
! rowspan="3" align="center" | goft
|-
! colspan="4" align="center" |Singular
! colspan="4" align="center" |Plural
|-
! Normal
! Pos1
! Pos2
! Pos3
! Normal
! Pos1
! Pos2
! Pos3
|-
| '''Nominative'''<br/>(and Genitive) || goft || gofto || gofta || goftê || goftân || goftâno || goftâna || goftânê
|-
| '''Dative''' || goftêh || goftêo || goftêa || goftêê || goftânêh || goftânêo || goftânêa || goftânêa
|-
| '''Accusative''' || goftu || goftuo || goftua || goftuê || goftânu || goftânuo || goftânua || goftânuê
|}
 
The verb:
 
{| class="wikitable" border="1"
! rowspan="3" align="center" |Personal Pronouns
! colspan="6" align="center" |Indicative
|-
! rowspan="2" align="center" |Present
! rowspan="2" align="center" |Past
! colspan="2" align="center" |Future
! colspan="2" align="center" |Future Perfect
|-
! Standard
! Simplified
! Standard
! Simplified
|-
! '''Āz'''
| gofto || goftobû || ço goftü || dêʲ gofto || ço goftübû || dêʲ goftobû
|-
! '''Tû'''
| goftê || goftîbû || çê goftü || dêʲ goftê || çê goftübû || dêʲ goftîbû
|-
! '''Ew/We/To/Ûn'''
| goftā || goftābû || çā goftü || dêʲ goftā || çā goftübû || dêʲ goftābû
|-
! '''Em'''
| goftâm || goftâbûn || çâm goftü || dêʲ goftâm || çâm goftübûn || dêʲ goftâbûn
|-
! '''Şomâ/Hûn'''
| goftin || goftîbûn || çøn goftü || dêʲ goftin || çøn goftübûn || dêʲ goftîbûn
|-
! '''Ûnhâ'''
| goftānd || goftābûn || çøn goftü || dêʲ goftānd || çøn goftübûn || dêʲ goftābûn
|}
 
{| class="wikitable" border="1"
! rowspan="3" align="center" |Personal Pronouns
! colspan="6" align="center" |non-Indicative
|-
! rowspan="2" align="center" |Present
! rowspan="2" align="center" |Past
! colspan="2" align="center" |Future
! colspan="2" align="center" |Future Perfect
|-
! Standard
! Simplified
! Standard
! Simplified
|-
! '''Āz'''
| bigofto || bigoftobû || biço goftü || dêʲ bigoft || biço goftübû || dêʲ bigoftobû
|-
! '''Tû'''
| bigoftê || bigoftîbû || biçê goftü || dêʲ bigoftê || biçê goftübû || dêʲ bigoftîbû
|-
! '''Ew/We/To/Ûn'''
| bigoftā || bigoftābû || biçā goftü || dêʲ bigoftā || biçā goftübû || dêʲ bigoftābû
|-
! '''Em'''
| bigoftâm || bigoftâbûn || biçâm goftü || dêʲ bigoftâm || biçâm goftübûn || dêʲ bigoftâbûn
|-
! '''Şomâ/Hûn'''
| bigoftin || bigoftîbûn || biçøn goftü || dêʲ bigoftin || biçøn goftübûn || dêʲ bigoftîbûn
|-
! '''Ûnhâ'''
| bigoftānd || bigoftābûn || biçøn goftü || dêʲ bigoftānd || biçøn goftübûn || dêʲ bigoftābûn
|}
 
Here the negated forms:
 
{| class="wikitable" border="1"
! rowspan="3" align="center" |Personal Pronouns
! colspan="6" align="center" |Indicative
|-
! rowspan="2" align="center" |Present
! rowspan="2" align="center" |Past
! colspan="2" align="center" |Future
! colspan="2" align="center" |Future Perfect
|-
! Standard
! Simplified
! Standard
! Simplified
|-
! '''Āz'''
| nā gofto || nā goftobû || nāço goftü || dêʲ nā gofto || nāço goftübû || dêʲ nā goftobû
|-
! '''Tû'''
| nā goftê || nā goftîbû || nāçê goftü || dêʲ nā goftê|| nāçê goftübû || dêʲ nā goftîbû
|-
! '''Ew/We/To/Ûn'''
| nā goftā || nā goftābû || nāçā goftü || dêʲ nā goftā || nāçā goftübû || dêʲ nā goftābû
|-
! '''Em'''
| nāgoftâm || nā goftâbûn || nāçâm goftü || dêʲ nā goftâm || nāçâm goftübûn || dêʲ nā goftâbûn
|-
! '''Şomâ/Hûn'''
| nā goftin || nā goftîbûn || nāçøn goftü || dêʲ nā goftin || nāçøn goftübûn || dêʲ nā goftîbûn
|-
! '''Unhâ'''
| nā goftānd || nā goftābûn || nāçøn goftü || dêʲ nā goftānd || nāçøn goftübûn || dêʲ nā goftābûn
|}
 
{| class="wikitable" border="1"
! rowspan="3" align="center" |Personal Pronouns
! colspan="6" align="center" |non-Indicative
|-
! rowspan="2" align="center" |Present
! rowspan="2" align="center" |Past
! colspan="2" align="center" |Future
! colspan="2" align="center" |Future Perfect
|-
! Standard
! Simplified
! Standard
! Simplified
|-
! '''Āz'''
| binā gofto || binā goftobû || bināço goftü || dêʲ binā gofto || bināço goftübû || dêʲ binā goftobû
|-
! '''Tû'''
| binā goftê || binā goftîbû || bināçê goftü || dêʲ binā goftê || bināçê goftübû || dêʲ binā goftîbû
|-
! '''Ew/We/To/Ûn'''
| binā goftā || binā goftābû || bināçā goftü || dêʲ binā goftā || bināçā goftübû || dêʲ binā goftābû
|-
! '''Em'''
| binā goftâm || binā goftâbûn || bināçâm goftü || dêʲ binā goftâm || bināçâm goftübûn || dêʲ binā goftâbûn
|-
! '''Şomâ/Hûn'''
| binā goftin || binā goftîbûn || bināçøn goftü || dêʲ binā goftin || bināçøn goftübûn || dêʲ binā goftîbûn
|-
! '''Unhâ'''
| binā goftānd || binā goftābûn || bināçøn goftü || dêʲ binā goftānd || bināçøn goftübûn || dêʲ binā goftābûn
|}
 
Imperative: Bi goftê, Bi goftin, Bi nā goftê, Bi nā goftin
Gerund: gofti / nā gofti
 
Gerund Participe: goftibû / nā goftibû
 
Adjective forms: goftî, goftî tir, goftî tirîn / nā goftî, nā goftî tir, nā goftî tirîn
 
Denonym forms: goftum (male), goftêm (female), goftøm (neuter), / (nā ")
 
 
[[Category:Languages]]
[[Category:Conlangs]]
[[Category:A posteriori]]
[[Category:Indo-European languages]]
[[Category:Auxlangs]]
[[Category:Indo-Iranian languages]]